Minder studierichtingen en grotere schoolbesturen: katholieke koepel lanceert plan voor efficiënter onderwijs

"Ons onderwijssysteem is het resultaat van een hele geschiedenis, beïnvloed door de huidige regelgeving. Vandaag kraakt dat systeem in zijn voegen. Het lerarentekort neemt alleen maar toe en jaar na jaar zien scholen hun werkingsmiddelen teruglopen", zegt Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen.

En dus moet het anders, zegt hij. Een eerste werf: de almaar uitdijende lijst van mogelijke studierichtingen - de zogenoemde "opleidingenmatrix" - weer beperken. 

"We zijn oorspronkelijk gestart met een slanke matrix, met een beperkt aantal studierichtingen waarin voldoende leerlingen konden zitten", legt Boeve uit. "Maar sinds 2019 hebben we een enorme uitbreiding gezien van het aantal studierichtingen, onder druk van de politiek en belangengroepen. Maar er zijn geen leerlingen bijgekomen. Dat betekent dat er per studierichting minder leerlingen zijn."

In een tijdperk met te weinig leerkrachten en te weinig centen voor scholen moet je dat dus herbekijken. "Misschien zou het beter zijn om een aantal studierichtingen weer te fuseren en te zorgen dat die leerlingen goed voorbereid zijn voor de arbeidsmarkt en ook dat die groepen leerlingen weer wat groter zijn."

Een concreet voorbeeld? "Er was vroeger een richting 'Tweewielers en lichte verbrandingsmotoren'. Maar dat is opgeplitst in een opleiding 'Fietsinstallaties' en in een opleiding 'Brom- en motorfietsinstallaties'. Maar als je ziet dat er bij beide soorten voertuigen een enorme elektrificatie bezig is, vraag je je af waarom die richting überhaupt gesplitst is. Maakt dat ons onderwijs niet minder efficiënt?"

Boeve wil ook minder dezelfde richtingen per onderwijsregio. Volgens zijn voorstel mag een opleiding in zowel het officiële onderwijs (dus in scholen van het gemeenschapsonderwijs of gemeente- en provinciescholen) als in het vrije onderwijs 1 keer per regio voorkomen. 

"Maar zodra je een richting een tweede keer gaat programmeren, moet er een minimumnorm zijn. Dat verplicht schoolbesturen om goed te kijken of er voldoende leerlingen zijn om die richting te kunnen aanbieden. En om goed na te denken over waar ze dat dan doen."

Om dat mogelijk te maken (en de concurrentie tussen scholen enigszins draaglijk te houden), moet je natuurlijk minder en grotere schoolbesturen hebben, die verschillende scholen overkoepelen.

"Dan is het aan zo'n schoolbestuur om te bekijken hoe ze de middelen - voor mensen of infrastructuur - inzet om kwaliteitsvol onderwijs te organiseren. Daarbij hoort dan ook de beslissing welke school welke richting aanbiedt."

Maar wil je dat aanmoedigen, voegt hij toe, dan moet het financieringsmechanisme van scholen op de schop. Vandaag krijgen grote scholen in verhouding minder middelen, waardoor ze zich vaak kunstmatig klein houden.

Boeve vindt net dat elke leerling een school evenveel moet opbrengen: "Met een lineaire financiering zouden scholen gestimuleerd worden om zich beter te organiseren met de schaal die ze hebben".