Hof veroordeelt regering voor falende klimaatpolitiek, Demir legt zich er niet bij neer: “Gaan dit arrest analyseren met het oog op cassatie”

Vlaanderen werd donderdag samen met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Belgische Staat in beroep veroordeeld, omdat ze volgens het Brusselse hof van beroep te weinig inspanningen hebben gedaan en doen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

Het hof geeft de drie overheden nu het bevel om tegen 2030 de uitstoot van broeikasgassen met 55 procent te doen dalen, in vergelijking met 1990, maar doet nog geen uitspraak over de dwangsom van één miljoen euro per maand die door de vzw Klimaatzaak was gevraagd. Daarvoor wacht het hof de cijfers van 2022 tot 2024 af over de uitstoot van broeikasgassen.

In eerste aanleg was ook het Waals Gewest veroordeeld, maar volgens het hof van beroep heeft dat gewest wel de nodige vooruitgang geboekt in het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen.

Waar gaat het juist over? De vzw Klimaatzaak stapte in 2015, samen met 58.586 mede-eisers, naar de rechter om de Belgische overheden te dwingen de gemaakte beloftes rond de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen te respecteren. De Franstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel had in juni 2021 de eisers grotendeels gelijk gegeven en geoordeeld dat de Belgische overheden nalatig waren geweest in hun klimaatbeleid, en dat het Belgisch milieubeleid de wettelijke zorgplicht en de mensenrechten schond.

De rechtbank legde de Belgische staat en de gewesten echter geen maatregelen op inzake de reductie van broeikasgassen, waardoor Klimaatzaak in beroep ging.

Het Brusselse hof van beroep heeft nu geoordeeld dat de Belgische staat, het Vlaams Gewest, en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wel degelijk in de fout zijn gegaan.

“Het hof oordeelt dat de drie overheden de artikels 2 en 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en de artikels 1382 en 1383 van het oud Burgerlijk Wetboek hebben geschonden doordat ze in 2020 de uitstoot van broeikasgassen onvoldoende hadden teruggebracht”, zei persmagistraat Anne Leclerc eerder donderdag. “Het hof is ook van oordeel dat die fout vandaag nog wordt verdergezet, doordat de overheden onvoldoende strenge doelstellingen hebben opgesteld en onvoldoende verregaande maatregelen hebben genomen om tegen 2030 de uitstoot voldoende te beperken.”

Volgens Groen-covoorzitter Nadia Naji dwingt de uitspraak in de Klimaatzaak “alle politici werk te maken van eerlijk klimaatbeleid”. “Dit is een kans. We moeten die grijpen”, aldus Naji op X. Volgens haar is de uitspraak een “overwinning voor elke burger die eerlijk klimaatbeleid wil”.

Voor haar collega-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout “herbevestigt de uitspraak dat de Vlaamse regering het klimaatgetreuzel moet stoppen”. Zo vindt Vaneeckhout dat Vlaanderen moet stoppen met de Belgische positie op klimaatvlak te “saboteren”. De volgende stap is dan een “eerlijk klimaatbeleid dat iedereen meeneemt en van de ecologische keuze de goedkoopste en gemakkelijkste maakt”.

Dat Vlaams minister Demir zicht niet neerlegt bij de gerechtelijk uitspraak, leidt tot wrevel bij Groen. “Moest je als minister van klimaat nu eens gewoon je verantwoordelijkheid nemen in plaats van dit tot na de verkiezingen onder de mat proberen te vegen”, reageert Vaneeckhout nog op X. Vlaams fractieleider Mieke Schauvliege noemt de reactie van Demir “helder”. “In plaats van de beslissing van de rechter te respecteren en te doen wat moet, en dat is klimaatbeleid voeren, kiest de minister van klimaat en justitie ervoor om te procederen. #klimaattreuzelen gaat zelfs nu verder”, stelt Schauvliege op X.

Milieuorganisatie Greenpeace is naar eigen zeggen “verheugd” over het “baanbrekende vonnis” van het Brusselse hof van beroep. “Het is jammer dat er bijna tien jaar moest worden geprocedeerd om onze beleidsmakers met de neus op de feiten te duwen”, zegt woordvoerder Joeri Thijs in een reactie. “Maar dit vonnis luidt in ons land een nieuwe fase in voor de strijd tegen de klimaatcrisis.” Ook BOS+, WWF-België en 11.11.11 juichen de uitspraak toe.

“De speeltijd is nu voorbij”, vervolgt Thijs. “Al jaren polariseren politici in plaats van te verbinden rond het klimaatthema. Minister Demir saboteerde vandaag opnieuw de Belgische onderhandelaars op de klimaattop”, zegt de woordvoerder van Greenpeace. Thijs verwijst daarmee naar het feit dat Demir niet akkoord gaat met een voorstel van Belgisch standpunt voor COP28, de VN-klimaatconferentie die donderdag/vandaag in Dubai van start gaat. In tegenstelling tot premier Alexander De Croo, federaal klimaatminister Zakia Khattabi, Brussels klimaatminister Alain Maron, federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten en Waals minister van Klimaat en Energie Philippe Henry, zal minister Demir de COP28 niet bijwonen.

“Maar in een gezonde democratie controleert de rechterlijke macht de uitvoerende macht. Dat is maar goed ook, overheden hebben een zorgplicht en in het klimaatdossier wordt die overduidelijk geschonden”, zegt Thijs. “Met deze heldere uitspraak van de rechtbank moeten nu alle overheden aan de slag. Want werkelijk iedereen heeft baat bij ambitieus en eerlijk klimaatbeleid.”

Op X, het voormalige Twitter, spreekt BOS+ van “geweldig nieuws” en “een belangrijke stap in de strijd tegen de klimaatcrisis”. Zowel WWF-België als 11.11.11 noemen de uitspraak “historisch”.

“We zijn wereldwijd op weg naar een opwarming van minstens 2 graden Celsius. Drastische actie is al lang niet meer een of andere vage belofte voor de verre toekomst, het is een noodzaak waar we gisteren al voor stonden en vandaag nog veel meer”, zegt Kenny Van Minsel, woordvoerder 11.11.11 in een reactie. “Als overheden die realiteit en de bescherming van mensen wereldwijd negeren, dan moeten burgers het heft in eigen handen nemen.” 11.11.11 hoopt dat de uitspraak de overheden tot “echt klimaatbeleid” dwingt, en dat is volgens de koepel van internationale solidariteit de “ambitieuze uitfasering van fossiele brandstoffen en solidariteit met landen die nu al in de frontlinie van de klimaatcrisis staan wereldwijd”.