Klimaatwetenschapper over klimaatzaak: "Zonder meer historische uitspraak, gaat over toekomst van onze kinderen"

Gisterenmiddag viel de uitspraak in beroep in de Belgische klimaatzaak, die al sinds 2014 loopt. De rechter verplichtte de Belgische, Vlaamse en Brusselse overheden tot een ambitieuzer klimaatbeleid dan ze nu al voeren. Ze legde zelfs hogere reductiedoelstellingen op dan Europa vraagt. Ons land moet de uitstoot van broeikasgassen met 55 procent verminderen tegen 2030. 

De timing van deze uitspraak kon volgens de eisers in de klimaatzaak ook niet beter: net gisteren werd in Dubai de aftrap gegeven voor de internationale klimaattop COP 28. "De klimaatwetenschap stelt dit al vele jaren en de rechterlijke macht treedt hen hoe langer hoe vaker bij, nu ook in België", schrijven ze in hun nieuwsbrief.

Klimaatwetenschapper Wim Thiery noemt de uitspraak "zonder meer historisch". "Het is de eerste keer dat een rechter in België een bindende en kwantitatieve doelstelling oplegt aan de staat en het is slechts de tweede keer dat het wereldwijd gebeurt." Ook in buurland Nederland werd eerder al een bindend en becijferd reductiebevel uitgevaardigd door een rechter.

"Dit is een uitspraak in beroep, die volgt op een uitspraak in eerste aanleg", gaat Thiery verder. "In die vorige uitspraak zei de rechter al: de overheden moeten meer doen, het gebrek aan klimaatambitie vormt een schending van de mensenrechten. Maar die uitspraak vonden die 60.000 mensen van de Klimaatzaak niet voldoende, er is beroep aangetekend, met de vraag om kwantitatieve bindende doelstellingen op te leggen en de rechter gaat hier nu op in." 

Wat de rechter oplegt, is zelfs strenger dan wat Europa vraagt. Van Europa moet België de uitstoot slechts met 47 procent doen dalen. 

Volgens Thiery zijn er nog heel veel mogelijkheden om die doelstelling te halen, ook al lijkt dat misschien niet zo. "We hebben al alle technologieën om die uitstoot drastisch naar beneden te brengen: zonnepanelen, windmolens, isolatie woningen, warmtepompen, elektrificatie van het transport (wagens, vrachtwagens, bussen)."

Opmerkelijk in de uitspraak is dat er vooral naar Vlaanderen, Brussel en de federale overheid gekeken wordt voor extra inspanningen. Volgens de rechter is Wallonië al ambitieus genoeg. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) zal cassatieberoep aantekenen tegen de uitspraak. De andere bevoegde ministers: Khattabi (Ecolo), Van der Straeten (Groen) en Maron (Ecolo), van wie het beleid ook veroordeeld werd, willen de uitspraak daarentegen net aangrijpen om nog meer inspanningen te doen.

Thiery bevestigt dat er Vlaanderen al inspanningen gedaan worden, maar benadrukt dat die volgens de rechter onvoldoende zijn. "En dat is volledig in lijn met de wetenschappelijke berekeningen." 

"Die 61 procent, wat de burgers in de klimaatzaak vroegen, komt overeen met het absolute minimum dat wij als land zouden moeten doen om de opwarming van de aarde globaal binnen de 1,5 graad te houden."

"Het is misschien een beetje technisch, maar wij hebben een koolstofbudget. Dat is de totale uitstoot die wij wereldwijd mogen uitstoten om binnen die 1,5 graad te blijven en dan zijn er verschillende mogelijke berekeningen om dat globale budget te verdelen over de verschillende landen."

"Volgens de minst rechtvaardige verdeling, de verdeling die ervan uitgaat dat wij in het verleden veel hebben uitgestoten en dat ook in de toekomst nog zullen mogen doen, komt het neer op een uitstootreductie met 61 procent. Het is het absolute minimum dat we wetenschappelijk gezien moeten doen en de rechter legt zelfs minder dan dat op."

Maar is deze doelstelling nog haalbaar tegen 2030? "Betalen gaan we sowieso doen. Denk maar aan de miljarden schade die één hevig regenval-event in Wallonië (de waterbom en de daarop volgende overstromingen in juli 2021, red.) heeft veroorzaakt; dat is geld dat gewoon weg is."

"Het is veel beter om dat geld te investeren in schone, propere technologieën, waardoor wij gelukkiger en langer zullen leven. Het gaat werkelijk om de investering in de toekomst van onze kinderen. En we zien heel duidelijk in de landen rondom ons dat zij massaal die weg inslaan."

Volgens Thiery is er dus wel nog verbetering mogelijk, ook in Vlaanderen. "De trein van de transitie is vertrokken, we zitten er niet voldoende op, we lopen erachter aan. Maar we kunnen nu nog versnellen en leiders worden in de transitie en dan zal onze economie er ook wel bij varen."

"Die transitie biedt ons enorme kansen, er zijn enorm veel mogelijkheden om te investeren, bedrijven willen die weg ook inslaan. Als we er vanuit de politiek op inzetten, gaat iedereen er beter van worden. De slogan van de klimaatzaak is "de rechtszaak waarbij iedereen wint". We gaan dan ook minder opwarming van de aarde krijgen wereldwijd, dit is werkelijk de rechtszaak waarbij iedereen wint, in België en ver daarbuiten."