Conflictonderzoeker over Israëlische aanvallen in het zuiden van Gaza: "Techniek van de verschroeide aarde"
Israël lijkt met zijn acties in het zuiden van de Gazastrook een techniek van de verschroeide aarde toe te passen. Daarbij wordt alles wat nog bruikbaar is, vernietigd. Dat zegt Erwin van Veen, conflictonderzoeker aan het Clingendael Instituut voor internationale betrekkingen. "Israël is uit op de vernietiging van Hamas door de hele Gazastrook heen." Veel inwoners voelen zich door de internationale gemeenschap in de steek gelaten, "en ze hebben grotendeels gelijk".
Ook het zuiden van de Gazastrook is nu volop in het vizier van Israël beland. Het leger heeft na de gevechtspauze zijn grondoperaties uitgebreid naar heel Gaza. De stad Khan Younis speelt daarin een belangrijke rol. Israël heeft er transportvoertuigen, tanks en bulldozers uitgerold, er worden luchtaanvallen uitgevoerd. De bewoners worden opgeroepen om te vertrekken, al is niet duidelijk waar het nu nog veilig is.
Waarom kiest Israël ervoor om nu zo hard toe te slaan in het zuiden? "De strijdkrachten en de inlichtingendiensten gaan ervan uit dat de kern van de militaire infrastructuur van Hamas zich daar bevindt, ook het leiderschap van Hamas zou daar zijn", zegt Erwin van Veen. Hij is conflictonderzoeker aan Clingendael, het Nederlandse instituut dat onderzoek uitvoert op het gebied van internationale betrekkingen.
Zei Israël bij het begin van het conflict niet dat die elementen in het noorden van Gaza te vinden waren? "Je merkt hier inderdaad een nogal schuivend narratief", zegt Van Veen. Het maakt volgens hem twee dingen duidelijk. "Israël is uit op de vernietiging van Hamas door de hele Gazastrook heen, wat dat ook moge betekenen. En ze lijken er ongelofelijk veel nevenschade bij te nemen onder de vorm van burgerslachtoffers en civiele infrastructuur."
Er wordt opnieuw gesuggereerd dat Israël erop uit is om alle inwoners uit Gaza te verdrijven. Israël ontkent dat. "Of dit altijd al de bedoeling geweest is, is moeilijk te zeggen, maar dit neigt toch wel sterk naar dat vermoeden", zegt Van Veen. "Het roept herinneringen op aan 1948, toen Palestijnen massaal uit Israël verdreven werden (wat in de Arabische wereld bekendstaat als Nakba, red)."
Het zuiden van de Gazastrook ligt onder vuur: "De kern van Hamas ligt daar volgens Israël"
"Roekeloze tactiek"
Het is moeilijk uit te leggen dat inwoners van Gaza eerst gesommeerd werden om naar het gebied ten zuiden van Gaza Stad te gaan. "Nu is iedereen daar en wordt dat een oorlogsgebied", zegt Van Veen. "Er wordt een postcodekaart gepubliceerd in de naïeve veronderstelling dat mensen die net alles verloren hebben, inclusief dierbaren, even een paar kilometers gaan lopen, van het ene vakje naar het andere, om zich in veiligheid te brengen." Volgens de conflictonderzoeker is dit een humanitaire ramp die zich voltrekt, "met 2 miljoen mensen op een veel te klein stuk land en veel te weinig humanitaire voorzieningen."
Er wordt een kaart gepubliceerd in de naïeve veronderstelling dat mensen die net alles verloren hebben, inclusief dierbaren, een paar kilometers gaan lopen, van het ene vakje naar het andere, om zich in veiligheid te brengen.
Heel veel mensen dus in het zuiden, bij de grens met Egypte, en die grens blijft dicht. En daar zal ook geen verandering in komen. "Voor Egypte gaat dit om nationale veiligheid. Ze hebben ook geen goede ervaringen met Hamas, en voor Egypte is dit ook een Israëlisch probleem", zegt Van Veen. En volgens hem is dat terecht.
"Na 16 jaar blokkade en 56 jaar bezettingen zijn de voorwaarden hiervoor gecreëerd. Dan moet je niet vreemd opkijken dat een fenomeen als Hamas opduikt. Dat Israël wraak wil nemen voor wat Hamas op 7 oktober gedaan heeft, valt ook nog te plaatsen. Alleen lijkt dit een roekeloze tactiek te zijn, een tactiek van de verschroeide aarde (waarbij alles wat nog bruikbaar en nuttig kan zijn, vernietigd wordt, red). En daar kan je kritische kanttekeningen bij maken."
Inwoners in Gaza die zich in de steek gelaten voelen? "Ze hebben gelijk"
Veel mensen in Gaza voelen zich in de steek gelaten door de internationale gemeenschap, die ziet wat er gebeurt, maar niks doet. Dat zei ook de Belgisch-Palestijnse dichteres Fatena Al-Ghorra. Zij is momenteel in Khan Younis. "Er verandert niks, niemand doet iets, wij zijn alleen", zei ze eerder vanochtend wanhopig. Van Veen vindt dat ze grotendeels gelijk heeft.
Dat is de graadmeter, het niveau van statements en zaken die aangekondigd worden, maar waar niks mee gebeurt. Terwijl evident is dat Israël op grote schaal het oorlogsrecht aan het schenden is.
"Amerika is de enige die Israël echt tot een staakt-het-vuren kan bewegen. Hier en daar zijn er wel verontwaardigde reacties, maar het is toch vooral toekijken hoe het drama zich ontvouwt. De Belgische vicepremier tweette enkele weken geleden dat het genoeg was geweest en dat er sancties moesten komen (Van Veen verwijst naar Petra De Sutter, red). Dat kreeg applaus in de nodige kringen, maar verder gebeurt er niks. Dat is geen kritiek, wel een opmerking."
"Dat is blijkbaar de graadmeter geworden, het niveau van statements en zaken die aangekondigd worden, maar waar verder niks mee gebeurt. En dat terwijl het evident is dat Israël op grote schaal het oorlogsrecht aan het schenden is."
Twee problemen voor president Biden
De Verenigde Staten zijn de enige die invloed kunnen uitoefenen, wordt gezegd. De Amerikaanse Democratische president Joe Biden blijft vierkant achter Israël staan, maar heeft volgens Van Veen wel twee problemen. "Aan de linkerzijde van de Democraten verliest hij veel stemmen door zijn onkritische opstelling van Israël. En de al tanende invloed van Amerika in de regio loopt enorme reputatieschade op."
"Het zal allicht wachten zijn tot een van de twee een voldoende kritiek punt bereikt voor de Amerikanen om in te grijpen. Maar eigenlijk is het dan al veel te laat."