Boris Johnson overwoog militaire operatie in Nederland om coronavaccins te stelen

Boris Johnson haalt wel vaker het nieuws met opvallende fratsen. Al lijkt deze haast thuis te horen in het scenario van "Mission Impossible": de voormalige premier zou tijdens de coronacrisis een militaire actie in Leiden hebben overwogen om er 5 miljoen AstraZeneca-vaccins te stelen.

"Hij zou de Britse veiligheidsdiensten inderdaad hebben gevraagd om die optie te onderzoeken", zegt correspondent Lia van Bekhoven in "Nieuwe feiten" op Radio 1.

De reden dat Johnson aan een militaire operatie dacht? Volgens Van Bekhoven lag een politiek spel aan de basis. "Londen had 5 miljoen vaccins bij AstraZeneca gekocht, maar de uitvoer ervan werd geblokkeerd door de Europese Unie. De lidstaten hadden ze namelijk zelf nodig."

Die situatie was het gevolg van een dubbele deal én een tekort aan bepaalde ingrediënten bij AstraZeneca, dat een fabriek in Londen en Leiden heeft. Het farmabedrijf had een overeenkomst met zowel de Europese Unie als het Verenigd Koninkrijk gesloten, maar kon beide partijen niet bedienen.

Aangezien de EU het gevraagde aantal vaccins niet kreeg, verdachten ze de regering van Johnson ervan de uitvoer van de fabriek in Londen te hebben verstoord. Daarop blokkeerden ze de uitvoer van vaccins vanuit Leiden. En dáárom wilde Johnson een militaire operatie uitvoeren. Dat zag hij trouwens ook niet als "diefstal", zegt Van Bekhoven: hij had er netjes voor betaald. 

"De Britten waren er snel bij met hun vaccinatieprogramma en ze voelden dat de EU om politieke redenen die voorsprong probeerde te frustreren. Brussel werkte Londen in feite tegen, op een hele agressieve manier."

Toch is het niet tot een militaire interventie gekomen. "Diplomaten hadden Johnson gewaarschuwd dat die actie de banden met de EU zo zouden verslechteren, dat het Verenigd Koninkrijk ook nooit meer beslag zou kunnen leggen op vaccins van de EU."

"Ik denk niet dat het idee ooit van het papier gekomen is", zegt Van Bekhoven. "Er is over gepraat, maar het is nooit tot het stadium van implicatie gekomen."

De timing van dit verhaal is niet toevallig. Vandaag verschijnt Johnson voor de onderzoekscommissie die zijn coronabeleid onder de loep neemt.

"Intussen zijn er al tientallen ministers, adviseurs en wetenschappelijke medewerkers onder ede bevraagd", zegt Van Bekhoven. Vandaag en morgen is het de beurt aan de oud-premier zelf. "De verwachting is dat zeker gevraagd zal worden naar hoe serieus de plannen waren voor een mogelijke overval op de fabriek in Leiden."

Maar Johnson zal zich wel over meer zaken moeten verantwoorden. De late invoering van de lockdowns, en waarom hij en zijn regering zich vervolgens niet hielden aan die lockdowns, bijvoorbeeld. De term "partygate" doet wellicht nog een belletje rinkelen.

Juridische gevolgen zal het onderzoek niet hebben voor Johnson. Toch mag de impact volgens Van Bekhoven niet worden onderschat. "Ik denk dat hoe hij zich eruit redt, bepalend kan zijn voor zijn reputatie."

"Hij wil de geschiedenisboeken ingaan als de man die Brexit verwezenlijkte. Maar het zou me niet verbazen als hij meer de geschiedenis ingaat als de man die geen leiderschap toonde toen het echt moest." En net dat zou een toekomstige comeback in de politiek knap lastig kunnen maken.