Zelfgemaakt of uit de winkel: zo (on)gezond is mayonaise

Vraag mensen of mayonaise gezond is en de meesten zullen ‘nee’ antwoorden. Maar als je hen vraagt of plantaardige olie, eieren en citroensap gezond zijn, krijg je wellicht andere antwoorden. Toch zijn dat exact de basisingrediënten van mayonaise. Hoe zit dat nu?

“Zelfgemaakte mayonaise bevat inderdaad geen verdachte ingrediënten”, zegt diëtist Pieter Brughmans. “Maïs-, koolzaad- en arachideolie bevatten allemaal gezonde vetten, antioxidanten en vitamine E, maar ze zijn natuurlijk ook heel vet en dus calorierijk. Dat is voor sommige mensen een nadeel. Zeker als je kijkt naar de hoeveelheden waarin mayonaise vaak wordt gegeten. Op een smos zitten soms wel drie eetlepels, ofwel zo’n 400 calorieën voor enkel de saus. Mayonaise is niet ongezond, maar je hebt er niet veel van nodig om te genieten van de gezondheidseffecten van de olie. Tenzij je moet bijkomen of intensief sport, eet je er dus best niet te veel van.”

Die genuanceerde boodschap geldt voor zelfgemaakte mayonaise, maar de meeste mensen gaan niet zelf aan de slag met eidooiers en olie. Geldt Brughmans’ conclusie ook voor mayonaise uit de winkel? “Mijn algemeen advies blijft om op de portie te letten, maar er zijn wel een aantal zaken waarop je kan letten.”

Eerst en vooral: let op de gebruikte olie. “Raapzaad- of koolzaadolie bevat het meeste omega 3, een gezond vetzuur”, vertelt Brughmans. Sommige mayonaises vermelden de aanwezigheid van olijfolie, maar dat wil niet veel zeggen. De olijfolie die jij kent als gezond, is namelijk extra vierge olijfolie, ofwel de eerste persing. Maar olijven worden ook een tweede of derde keer geperst, en er bestaat ook geraffineerde olijfolie. De olie die daaruit voortkomt, is goedkoper. De smaak is neutraler en de olie minder kwalitatief. “Ik heb zo’n vermoeden welke soort olijfolie in die mayonaises zal zitten, en dan kan je zeker vragen stellen over de gezondheidsvoordelen daarvan”, voegt Brughmans toe.

En dan komen er in de winkel nog enkele andere opvallende ingrediënten voor die niet in het standaardrecept zitten. Sommige mayonaises bevatten bijvoorbeeld toegevoegde suiker. “Hoe noordelijker, hoe meer suiker”, weet Brughmans. “In Frankrijk is mayonaise helemaal niet zoet, in Nederland wel. Wij zitten er wat tussenin. In absolute hoeveelheden valt de suiker in ‘onze’ mayonaise gelukkig meestal wel mee.”

Ook kleurstoffen, smaakstoffen, aroma’s, emulgatoren, zetmeel, stabilisatoren, antioxidanten en conserveermiddelen verraden dat de mayonaise in de winkel op een andere manier werd gemaakt dan thuis. Elk additief wordt toegevoegd om zijn eigen reden. Sommige zodat je die pot mayonaise maanden kunt bewaren, andere om met wat extra kleur te benadrukken dat er eigeel is gebruikt. “De consument kan dit vaak wel waarderen”, aldus Brughmans. Al zijn er ook andere additieven die eerder verraden wat de producent handig vindt.

Heel wat etiketten van supermarktmayonaises vermelden immers nog een verrassend ingrediënt: water. “De voedingsindustrie heeft kleine marges. Elk procentje telt mee”, verduidelijkt Brughmans. “Je kan je massa en dus ook je winst op een heel goedkope manier verhogen door water toe te voegen. Vervolgens zorgen wat extra emulgatoren en stabilisatoren ervoor dat de olie en het water niet schiften.”

Water – goedkoop en caloriearm – is zelfs het hoofdingrediënt van de light mayonaise van een erg populair merk. “Ik zal mensen die in de winkel absoluut een magerder alternatief voor gewone mayonaise willen kopen, niet tegenhouden om dit te kiezen, maar ze moeten wel weten dat ze veel betalen voor water.”

Als je dat liever niet doet, geeft Brughmans twee opties om snel zelf een lichtere saus te maken. Zo kan je gewone mayonaise mengen met dezelfde hoeveelheid plattekaas of yoghurt. (of maak het extra fris met allerlei verse kruiden erbij) Een andere optie is om snel een sausje te maken van vier eetlepels Griekse yoghurt, een eetlepel olijfolie en een theelepel mosterd: lekker en klaar binnen de minuut.

Topslager proeft 10 vleessalades uit de supermarkt en heeft één duidelijke favoriet: “Goedkoop, en tóch met echte ham” (+)

Welke zoetmaker is het gezondst: honing, ahorn- of agavesiroop?

Verse groenten of uit blik? Honing of suiker? Voedingsdeskundige maakt 10 keuzes en legt uit waarom: “Oven baked chips zijn géén echte chips” (+)