De treinen van de NMBS waren al goed op weg om qua stiptheid een uitzonderlijk slecht jaar neer te zetten – en dan moest november nog komen. Amper 80,8 procent van de treinen reed stipt, wat betekent: met minder dan zes minuten vertraging. Dat is een absoluut dieptepunt sinds de start van de stiptheidsregistraties in 2016.

De daling ten opzichte van de voorgaande maand, toen de stiptheid nog op 86 procent lag, is uitzonderlijk scherp. Dat heeft veel te maken met de doortocht van storm Ciarán. De snelheidsvertragingen die daardoor nodig waren, leidden tot 45.000 minuten vertraging. De storm is zo goed voor bijna het volledige verschil met oktober.

Fragiel systeem

Peter Meukens, voorzitter van reizigersorganisatie TreinTramBus, noemt de stiptheidscijfers ‘rotslecht’. Hij wijst erop dat treinen die worden afgeschaft niet eens zijn opgenomen in de cijfers. Ook wat dat betreft was november een absolute recordmaand. 6.300 treinen die gepland waren, reden uiteindelijk niet uit: bijna dubbel zoveel als tijdens de meeste andere maanden. Ook daar speelde Ciarán een belangrijke rol.

Maar een excuus voor de slechte prestaties biedt de storm zeker niet. De trend in de stiptheid van de NMBS gaat al langer de verkeerde richting uit, ook zonder de dramatische maand november was 2023 op weg om het slechtste jaar in lange tijd te worden. De NMBS zegt ‘dat het spoornet overal in Europa onder druk staat’. ‘In België worden we ook geconfronteerd met een congestie van het spoornet’, zegt woordvoerder Bart Crols. ‘In tien jaar tijd is het aantal treinreizigers met 18 procent gegroeid, het treinaanbod met 10 procent, en dat allemaal op een spoornet dat niet meegroeide.’

‘Dat zet bij incidenten extra druk op een al fragiel systeem’, zegt Crols. Net deze maand breidt de NMBS haar aanbod nog verder uit. Met het ‘meest ambitieuze plan ooit’ wil ze de komende drie jaar het aantal treinkilometers met 7,4 procent doen stijgen. Het is afwachten welke impact dat op de stiptheid zal hebben.

Rode kaart

De NMBS wijst ook naar het sterk gestegen aantal spoorlopers en persoonsaanrijdingen: het aantal van die laatste is verdubbeld sinds 2019. Vorige maand was de categorie ‘derden’ goed voor 51 procent van de vertragingen en 56 procent van de afgeschafte treinen. Daarnaast nam ook het aantal pannes toe. ‘Omdat er een vertraging is van 2,5 jaar bij de levering van nieuw M7-materieel (dubbeldekstreinen, red.), moeten we noodgedwongen langer met ouder, meer pannegevoelig materieel rondrijden’, zegt Crols.

‘De stiptheid zakt zienderogen’, zegt Kamerlid Tomas Roggeman (N-VA). Hij wijst daarvoor minister voor Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) met de vinger. ‘Zijn groene recepten veroorzaken een onbetrouwbare dienstverlening en dit zien we maand na maand. Een rode kaart voor dit spoorbeleid. De reiziger verdient beter.’

Ook Gilkinet noemt ‘de stiptheidscijfers niet naar behoren, en het is niet de eerste keer dat ik dat zeg’. Hij ziet ‘veel oorzaken, zowel interne als externe, die we een voor een moeten aanpakken. Ik heb aan de NMBS en Infrabel gevraagd om daar prioriteit aan te geven.’ Gilkinet wijst naar ‘de beheerskeuzes van vorige regeringen en hun gebrek aan investeringen’. ‘Al drie jaar werken we eraan om de achterstand in te halen. De visie en de plannen zijn duidelijk, de nodige middelen zijn uitgetrokken en het zal enige tijd duren om deze veranderingen door te voeren. Ondanks de moeilijkheden die we dagelijks ondervinden, is dit zeker niet het moment om van strategie te veranderen.’

Lees ook

 Meeste vertragingen in jaren, toch wordt aanbod uitgebreid: ‘Het spoornet botst op zijn grenzen’