De tweetalige lijstvorming die onder de radar bleef maar wél relevant is

Sinds Jean-Luc Dehaene woensdagavond onverhoeds uit zijn graf verrees, overheerst hij de politieke actualiteit. Hij slaagde er zelfs in de Waalse N-VA-lijsten weg te drukken, die de dagen voordien massaal media-aandacht hadden opgeslokt. Zelfs vanuit Nederland kreeg ik vragen om mijn licht daarover te laten schijnen. Vlaams-nationalisten die de electorale taalgrens willen doorbreken, het is uiteraard een prikkelende intellectuele spielerei.

Maar daar blijft het voorlopig bij. Gevraagd naar meer details liet Bart De Wever weten dat er nog totaal geen concreet plan is, wat een half jaar voor de verkiezingen toch een niet onaanzienlijke hindernis vormt, wil je er werkelijk een triomf van maken. Wellicht blijven die Waalse N-VA-lijsten dus al even virtueel als de heropstanding van Dehaene.

Dezelfde dag als De Wevers sortie werd nochtans ook een reële én relevante grensoverschrijdende lijstvorming aangekondigd, maar die bleef grotendeels onder de radar. Sammy Mahdi en Maxime Prévot, voorzitters van cd&v en Les Engagés (de voormalige Franstalige christendemocraten), maakten bekend dat ze een gezamenlijke Kamer-lijst vormen voor de kieskring Brussel.

Nu kun je wel zeggen dat ook die aankondiging virtuele trekken heeft, want naar alle waarschijnlijkheid zal de plaats van cd&v onverkiesbaar zijn. Maar net daarom is die keuze wel een opvallend politiek signaal.

Cd&v kan immers perfect een eigen Kamer-lijst indienen, of helemaal geen, het resultaat zou hetzelfde zijn: alle Vlaamse partijen zijn kansloos in Brussel, bij gebrek aan voldoende Vlaamse kiezers. Vroeger konden Vlaamse Brusselaars nog verkozen worden dankzij stemmen uit de Vlaamse Rand, maar sinds de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde bieden enkel plaatsen op Franstalige lijsten nog soelaas. Of hoe de ultieme Vlaamsgezinde splitsingseis zorgde voor toenadering tussen Vlaamse en Franstalige partijen.

Bij de vorige federale verkiezingen kwamen groenen, socialisten en radicaal-links al samen op in Brussel, wat twee extra verkozenen opleverde in de Nederlandse taalgroep: Tinne Van der Straeten (Groen) en Maria Vindevoghel (PVDA).

Intussen werken ook de liberalen aan een tweetalige lijst. Maar ironisch genoeg is de kandidaat met zowat het meest taalgrensoverschrijdende profiel daarvoor de belangrijkste struikelsteen: Alexia Bertrand, wier ‘overstap’ naar Open Vld nog niet helemaal verteerd is bij MR.

Vijfde staatshervorming

Maar terug naar cd&v en Les Engagés. Dat zij nu een gemeenschappelijke lijst vormen is het meest opmerkelijk, want het waren deze (voormalige) zusterpartijen die de voorbije twee decennia het sterkst van elkaar verwijderd raakten.

De onmin ontstond vooral in 2001, toen de Franstalige christendemocraten premier Guy Verhofstadt hielpen de vijfde staatshervorming door te duwen, waartegen hun Vlaamse geestesgenoten zich zo sterk hadden verzet. Dat voorzitster Joëlle Milquet de partij intussen naar links duwde en zich in communautaire onderhandelingen ontpopte als ‘Madame Non’ hielp uiteraard ook niet. En vanaf 2014 werden beide partijen nog eens gescheiden door de grens tussen meerderheid en oppositie: vanaf toen zaten ze niet meer samen in de federale regering.

Dat laatste willen ze in de toekomst vermijden. Vooral daar zit de politieke relevantie van hun samenwerking. Deze ‘samen-uit-samen-thuislogica’ vergroot de kansen van Mahdi en Prévot op bestuursdeelname, zeker als je ze doortrekt naar het Brusselse lokale en regionale niveau.

Eens samen in een regering kunnen ze inhoudelijk sterker wegen. Prévot behoorde altijd al tot de centrumrechtse flank en stuurde zijn partij intussen meer die richting uit. Zo profileert Les Engagés zich sterk op justitie en politie, en pleit ze voor het beperken van de werkloosheidsuitkering tot twee jaar, terwijl dat voor cd&v zelfs nog drie jaar mag zijn. Ook de personeelsvernieuwing gaat deels de liberale kant uit: de voormalige voorzitter van de Union Wallonne des Entreprises (het Waalse Voka) en de directeur van de luchthaven van Charleroi werden aangetrokken als nieuwe lijsttrekkers.

Het relativeert de stelling van zowel De Wever als Bouchez dat Wallonië volledig links kleurt, op MR na.

Al wordt de vraag wel of Les Engagés het historische electorale dieptepunt van voorloper cdH achter zich zal kunnen laten. En wie deze herrezen samenwerking in het centrum het best zal kunnen verzilveren.