Spanning stijgt in Dubai: buigen de Saudi's, en welk compromis kan er uit de bus komen?
De spanning stijgt in Dubai nu de klimaatconferentie aan haar voorlaatste dag toe is. Momenteel vinden onderhandelingen plaats achter gesloten deuren, op het hoogste niveau. VN-secretaris-generaal António Guterres is intussen naar Dubai teruggekeerd om extra druk te zetten voor een sterk akkoord, en gaf meteen ook een voorzet aan de onderhandelaars. De bedoeling is om morgen te landen, al kan de COP zeker ook uitlopen, zoals dat de vorige jaren gebeurde.
De hoogste onderhandelaars van de verschillende landen werken volop aan een slotverklaring op COP28. De hamvraag is of er iets concreet zal instaan over het uitfaseren van fossiele brandstoffen zoals olie, gas en steenkool. Wetenschappers vragen daar al langer naar, maar het is tot nu toe nog nooit gelukt.
Een groot aantal van de zowat 200 aanwezige landen lijkt er voorstander van te zijn, maar onder meer olieproducerende landen van de OPEC, met Saudi-Arabië op kop, proberen het te blokkeren, net als Rusland. Zij willen dat de focus in de slottekst meer ligt op het verminderen van de uitstoot in plaats van het benoemen van fossiele brandstoffen.
Eerder lekte zelfs een brief uit waarin de OPEC zijn leden zwart op wit vraagt om zich te verzetten tegen een uitfasering van fossiele brandstoffen.
Een "majlis" om er vaart in te brengen
Aan de andere kant staan onder meer de kwetsbare eilandstaten, de Europese Unie en de Verenigde Staten. Zij willen in duidelijke bewoordingen zien staan dat er een einde moet komen aan het tijdperk van fossiele brandstoffen. Het zou gaan om een coalitie van meer dan 100 landen, met daarbij ook Noorwegen en Canada.
Ander blokken staan daar zowat tussenin. China en India bijvoorbeeld gebruiken nog veel steenkool voor hun energievoorziening. Zij willen ook pas later klimaatneutraal worden dan westerse landen, in 2060 en 2070 respectievelijk in plaats van 2050 voor bijvoorbeeld de EU en de VS.
Het voorbije weekend is er niet heel veel vooruitgang geboekt. Om weer wat "schwung" in de gesprekken te krijgen, is een "majlis" georganiseerd. Daarbij gaan mensen volgens een Arabische traditie in een grote kring zitten waarbij iedereen om de beurt mag spreken. Het initiatief werd alvast als "constructief" bestempeld, ook door China. De Belgische minister Zakia Khattabi was erbij en liet er een foto van plaatsen op 'X'.
Ja, het is geen makkelijke beslissing. Maar dat is nog geen reden om het niet te doen
Intussen zijn verschillende landen boos om de houding van de OPEC. Canada bijvoorbeeld, dat zelfs rijk is aan olie en gas maar zich aansluit bij de coalitie van landen die vooruit willen. "Ze (de OPEC-landen, red.) proberen de onderhandelingen te blokkeren. Da's heel vervelend en het helpt ons niks vooruit. Voor de rest van de wereld is dit levensbedreigend", vertelde de Canadese milieuminister Steven Guilbeault.
"Wij zijn de op drie na grootste olie- en gasproducent. Maar wij begrijpen het. Ja, het is vervelend. Het doet de zenuwen strak gespannen staan. Het zorgt voor een deel ook voor onzekerheid. Maar dat is nog geen reden om het niet te doen."
Mogelijke compromissen?
Als een "uitfasering van fossiele brandstoffen" wordt vermeld in de slottekst, zal het wellicht gaan om een uitfasering wanneer de uitstoot niet meteen aan de schouw wordt afgevangen (de zogeheten non-abated fossil fuels). Een ander compromis kan zijn om vooral te focussen op de subsidies voor fossiele brandstoffen. Ofwel wordt een uitfasering van fossiele brandstoffen toch vermeld, maar wordt er een heel lange termijn op geplakt. Maar ook dat zou moeilijk liggen bij OPEC-landen.
De onderhandelaars zouden ook kunnen focussen op het verdrievoudigen van de capaciteit aan hernieuwbare energie wereldwijd, en het verdubbelen van de energie-efficiëntie tegen 2030. Achter die zin zou dan volgen "... om op die manier zoveel mogelijk de uitstoot af te bouwen." Volgens sommige volgers zou dat een galante uitweg uit de impasse kunnen zijn.
Guterres geeft voorzet: "Niet elk land moet tegelijk uitfaseren"
Inmiddels is VN-baas Guterres opnieuw aangekomen in Dubai. In een toespraak riep hij de verschillende landen om een sterk akkoord te smeden. "Het succes van deze COP hangt af van het feit of we overeenstemming bereiken over de nood om fossiele brandstoffen uit te faseren", zei hij.
Meteen voegde hij eraan toe, de spanningen indachtig: "Dat betekent overigens niet dat alle landen op hetzelfde moment voor een uitfasering moeten gaan."
Stiell: "Laat blokkeringsmechanismen achterwege"
Simon Stiell, hoofd van de afdeling Klimaat bij de Verenigde Naties, maakte een duidelijke verwijzing naar Saudi-Arabië. Zonder namen te noemen, riep hij op om "nutteloze blokkeringstactieken" achterwege te laten. "Want die hebben we al genoeg gehad tijdens de lange rit die al is afgelegd."
Stiell wil geen verwaterd akkoord. "We hebben geen minuut meer te verliezen. Elke stap terug tegenover de hoogste ambitie gaat miljoenen levens kosten."