Historisch of complete flop? Eén woord bepaalt uitkomst klimaattop

De kans is gering dat sultan Al Jaber dinsdag – op de officiële slotdag – de 28ste VN-klimaattop daadwerkelijk kan afronden. De voorbije twee weken werden in Dubai deals gesloten rond methaanuitstoot en een verdrievoudiging van hernieuwbare energie. Maar alleen met een akkoord over een uitstap van fossiele brandstoffen kan de top als geslaagd de geschiedenisboeken induiken. En daar schort het. In de ontwerptekst die Al Jaber maandag deelde ging het wel over fossiele brandstoffen, maar is van een uitstap geen sprake. De tekst spreekt enkel over een ‘reductie’ van zowel het verbruik als de productie van gas en olie.

“Als we dit probleem niet oplossen, zie ik niet in hoe we een succesvolle conferentie kunnen hebben”

Xie Zhenhua

Chinese klimaatonderhandelaar

Nochtans is een grote meerderheid van landen het eens dat fossiele brandstoffen wél uitgefaseerd moeten worden. Ze willen het woord ‘uitstap’ nadrukkelijk in de tekst. Het regende dan ook boze en teleurgestelde reacties. “Als we dit probleem niet oplossen, zie ik niet in hoe we een succesvolle conferentie kunnen hebben”, zei de Chinese klimaatonderhandelaar Xie Zhenhua. De coalitie van kleine eilandstaten reageerde verbolgen. “Wij gaan onze overlijdensakte niet tekenen. We kunnen niet instemmen met een tekst die geen sterke beloftes doet over het uitfaseren van fossiele brandstoffen”, zei de vertegenwoordiger van Samoa.

(Lees verder onder de foto)

Terwijl Al Jaber maandag nog aandrong om de gesprekken stilaan af te ronden, maakte de EU duidelijk dat er nog heel wat onderhandeld dient te worden. De ene lidstaat na de ander noemde de tekst “onvoldoende” en “teleurstellend”. Europees commissaris voor Klimaat Wopke Hoekstra kon en wou niets verbloemen. “Het schiet tekort. We zullen praten zo lang als nodig.”

Volgens aanwezige ngo’s is de tekst er eentje op maat van de gas- en oliesector. Hoewel de wereld afstevent op een opwarming van 2,5 à 2,9 graden, blijft olie en gas gevrijwaard van strenge maatregelen. De teneur is: ‘alles mag, niets moet.’

Koen Stuyck van WWF is aanwezig in Dubai en vindt het ontwerp rampzalig. “Het presenteert een buffet aan energieopties, maar niet één optie is om geleidelijk een einde te maken aan fossiele brandstoffen.” Zonder aanzienlijke aanscherping wordt dit geen historische, maar een zeer zwakke klimaattop, waarschuwt Stuyck. “Doe er dus nog maar 24 uur bij.”

Geen einddatum

Tijdens de klimaattop werden de olieproducerende landen de grote boemannen. Van bij het begin werden ze in de hoek gedrongen. De dubbele pet van Al Jaber, ook topman van het staatsoliebedrijf van de Verenigde Arabische Emiraten, zorgde al voor consternatie voor de top begon. Uit nota’s bleek dat hij in de marge van de onderhandelingen ook gasdeals wou sluiten. Het bezoek van de CEO van ExxonMobil en de oproep van OPEC-voorzitter om zeker geen ambitieuze slottekst te ondertekenen, sterkte de overtuiging dat de top finaal toch de belangen van de gas- en oliesector moest dienen.

Vraag is of het tij nog gekeerd kan worden. Onderhandelingen kunnen aanslepen tot aan het weekend. Daarna is de tijd op. Zonder slotverklaring zou de top een flop zijn. Kort voor de publicatie van de ontwerptekst had António Guterres, de secretaris-generaal van de VN, de onderhandelaars nog opgeroepen tot “maximale flexibiliteit” en “goede wil”, om de uitstap uit “alle fossiele brandstoffen” te realiseren. Maar of landen als Saudi-Arabië, Rusland en Irak bereid zijn om zich daarvoor te engageren, is hoogst twijfelachtig. Het is in ieder geval zeker dat ze géén concrete einddatum willen vastleggen waarop de laatste druppel olie uit de grond gehaald mag worden.