Klimaatconferentie gaat eerste nacht van verlengingen in: kunnen aparte gesprekken tot een doorbraak leiden?

In Dubai draait de pendeldiplomatie van voorzitter Al-Jaber op volle toeren. Hij ontving onder meer een delegatie van de Verenigde Staten met klimaatgezant John Kerry, maar ook de alliantie van kleine eilandstaten.

Die laatste vrezen letterlijk voor hun voortbestaan en willen het verste gaan voor een sterke slottekst. "Een verder gebruik van fossiele brandstoffen (zoals steenkool, olie en gas, red.) betekent ons doodvonnis", zeggen ze.

Ook veel Afrikaanse landen en landen die nu al een grote impact voelen van de klimaatverstoring, willen een sterk akkoord. De jonge Vanessa Nakate uit Oeganda is zo iemand, zij vertelde waar het op staat: "Alles begint bij een uitstap uit fossiele brandstoffen."  

Ook de Europese Unie mocht op bezoek. De EU behoort wereldwijd tot de voortrekkers van een sterk akkoord. Het Europese blok werkte samen met naar verluidt een 130-landen een ambitieuze tekst uit die ze ongetwijfeld aan Al-Jaber zullen voorleggen. 

Aan het andere uiterste staan de olieproducerende landen van de OPEC. En daar tussenin zitten landen die wel naar een uitfasering willen gaan, maar dan geld vragen om de transitie te betalen. Ook dat is een knelpunt: wie beweegt eerst en hoe stel je de logica op? 

COP28-voorzitter Al-Jaber hoopt om na de bilaterale gesprekken een nieuwe tekst klaar te hebben die voor iedereen te verteren is. Maar dat zal nog zeker tot na middernacht duren. Dé hamvraag blijft: zal daar een vermelding in staan van een uitstap van fossiele brandstoffen, en vooral in welke precieze bewoordingen en met welke achterpoortjes? 

Terwijl voorzitter Al-Jaber en zijn team via pendeldiplomatie aan een nieuwe slottekst werken (of toch een stevige basis daarvoor), blijft ook de Europese Unie niet bij de pakken zitten. De EU is een van de blokken die een sterke slottekst wil. Journalist Stijn Vercruysse vertelt van ter plaatse dat er naar verluidt al een 130-tal landen zich achter die tekst van de EU en andere ambitieuze landen geschaard hebben. 

In de Europese tekst zal wellicht concreet "een uitstap uit fossiele brandstoffen" vermeld staan. Het blijft afwachten of dat in de nieuwe tekst van Al-Jaber en zijn team ook zo zal zijn.  Die vermelding is zowat het symbool van deze COP28 aan het worden. 

Voorzitter Sultan al-Jaber heeft via een woordvoerder laten weten dat er zeker nog tot middernacht Belgische tijd verder aan een nieuwe slottekst wordt gewerkt. Tot dan vinden er bilaterale gesprekken plaats. "We willen eerst iedereen horen en alle meningen mee in overweging nemen", klinkt het. 

De bedoeling is om tot een tekst te komen die voor iedereen aanvaardbaar is. Een gigantische uitdaging, maar Al-Jaber is - zoals het een voorzitter betaamt - "vastbesloten" om tot een deal te komen die er bij alle partijen in kan. Daarna moet dan nog een plenaire vergadering volgen tijdens dewelke de zowat 200 landen het akkoord zouden moeten goedkeuren. 

"De gesprekken gaan nu een kritische, kritische fase in," laat de Duitse klimaatgezant Jennifer Morgan weten op X. "Er is nu heel wat pendeldiplomatie bezig."

De Emirati's die de klimaatconferentie voorzitten, hadden voor deze namiddag een nieuwe versie van de slottekst beloofd. Maar in Dubai, waar het drie uur later is dan in België, is de avond intussen gevallen, en het is nog steeds wachten op de tekst.

Intussen proberen enkele activisten buiten de expohal de druk hoog te houden op de onderhandelaars. Zij willen zeker dat het einde van fossiele brandstoffen alsnog in de slottekst belandt.

Onder andere de VS, Europa en de kleine-eilandstaten vinden het "ontgoochelend" tot "een doodvonnis" dat de voorlopige slottekst het niet heeft over een einde van fossiele brandstoffen. Maar de olielanden juichen dat net toe.

Maar waarom eigenlijk? De Britse openbare omroep BBC sprak met de directeur van het departement voor Klimaatverandering in Irak. Het Iraakse verzet tegen het uitfaseren van fossiele brandstoffen heeft evenzeer te maken met de klimaatverandering, vertelde Yousif Muyad Yousif. Zijn land krijgt nu al af te rekenen met droogte. En dat oplossen, kost geld. "We willen onze weerbaarheid tegen de klimaatverandering versterken", zegt hij. "Hoe gaan we dat doen zonder financiering?"

Volgens de Wereldbank is Irak "excessief" afhankelijk van olie. Olie is goed voor 99 procent van alle export en 85 procent van het overheidsbudget.

Net op hét cruciale moment van deze klimaatconferentie, terwijl de deelnemers wachten op een nieuwe tekst van het voorzitterschap, raakt bekend dat de Britse minister van Klimaat Graham Stuart deze ochtend alweer vertrokken is. Hij vliegt terug naar Londen. De Britse media vermoeden dat hij terugkeert voor een cruciale stemming in het Parlement vanavond over de nieuwe Britse migratiewet. 

Groot-Brittannië noemde de ontwerptekst gisteren "ontgoochelend". Een Britse regeringswoordvoerder zegt aan de krant The Guardian dat Groot-Brittannië vertegenwoordigd blijft door de Britse delegatie op de klimaatconferentie, en dat Stuart de eindverantwoordelijke blijft.

Deze ochtend hielden we een vragensessie over de klimaatconferentie. Daarin vroeg kijker Yves: "Is het niet beter om die hele COP-conferentie af te schaffen? Er wordt meer CO₂ uitgestoten om iedereen daar te krijgen dan dat er verminderd wordt."

Natuurlijk heeft een evenement als de klimaatconferentie, met meer dan 70.000 bezoekers, een grote impact. Toch kan het voor veel deelnemers net zeer efficiënt zijn om op zo'n COP aanwezig te zijn, zegt VRT-journalist Vincent Merckx. Dat is bijvoorbeeld zo voor de Belgische industrie.

Het wordt zeer moeilijk om een consensus te vinden tussen de landen die fossiele brandstoffen in de slottekst willen en diegene die dat absoluut niet willen, zegt Stijn Vercruysse in "Het journaal".

Het voorzitterschap van de klimaatconferentie heeft een nieuwe tekst beloofd voor deze namiddag. Die moet de controversiële ontwerptekst vervangen. In afwachting daarvan halen enkele deelnemers in de expohallen wat broodnodige nachtrust in.