"Historisch" akkoord op klimaattop in Dubai: naar een toekomst zonder fossiele brandstoffen

De Amerikaanse president Joe Biden noemt het akkoord in Dubai een "historische stap". "Er is nog veel werk om ons doel te bereiken", zo verwees hij naar het beperken van de klimaatopwarming met 1,5 graden Celsius. "Maar het resultaat van vandaag is wel belangrijk om ons dichter bij dat doel te brengen."

De zeventienjarige Benjamin Van Bunderen-Robberechts stapte deze namiddag van de trein in Brusssel-Zuid. Het is niet het akkoord geworden waarop hij had gehoopt, zegt hij. Hij hoopt dat individuele landen de ambitie alsnog horen leggen dan het akkoord dat bereikt is in Dubai. 

Het klimaatakkoord van Dubai is een belangrijk symbolisch signaal van beleidsmakers wereldwijd, zegt VRT-journalist Stijn Vercruysse vanuit Dubai. De bedrijven houden daar rekening mee om hun langetermijnplannen te maken.

De Europese klimaatcommissaris Wopke Hoekstra noemt het akkoord "een formidabele mijlpaal". Hij vindt het geen probleem en "voer voor linguïsten" dat de uitstap uit fossiele brandstoffen, die de EU nochtans wilde, niet in de slottekst staat. "Er staat nu transitioning away naar nul (de transitie maken naar een netto nuluitstoot van broeikasgassen, red.). Iedere verstaander begrijpt dat dat precies hetzelfde is maar in een ander jasje."

Zal de Belgische industrie hier iets van merken? Zullen zij geen fossiele brandstoffen meer mogen gebruiken? "Het is natuurlijk niet zo dat je morgen opeens niet meer kan tanken. Wat dit wel zegt, is dat we vol door moeten in de transitie naar hernieuwbare energie, en dat we op termijn definitief van fossiele brandstoffen af willen. Dat is ons engagement."

Federaal minister van Klimaat Zakia Khattabi (Ecolo) noemt het akkoord "een compromis, dat is duidelijk". Toch vindt ze het een belangrijk signaal.

"Na 28 COP's is dit eindelijk een erkenning van de verantwoordelijkheid van fossiele brandstoffen in de klimaatcrisis. Het is ook een signaal dat het einde van het tijdperk van fossiele brandstoffen is ingezet. Dat is ook een belangrijk signaal voor de politiek."

"Maar nu begint het werk pas. We moeten concretere plannen maken. We zullen nu met een aantal sectoren een tijdlijn uitwerken, zodat we onze doelstelling voor 2050 halen."

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) "neemt akte van" het resultaat van de klimaatconferentie. Dat zegt haar woordvoerder Andy Pieters. "We hebben de indruk dat sommigen de finale tekst vooral bestempelen als spectaculair omdat ze hun twee weken afreizen naar Dubai moeten verantwoorden." Volgens Demir staat er "niets nieuws" in de tekst. "Bij weinig zeggende teksten kun je moeilijk veel woorden vuil maken, we werken voort."

Minister Demir is zelf niet afgereisd naar de klimaatconferentie. 

Officiële delegaties mogen dan wel overwegens lovend zijn over het bereikte klimaatakkoord, ngo's zijn heel wat minder. Zo hebben onder meer Oxfam, WWF, Greenpeace en 11.11.11 kritische bedenkingen.

"De uitkomst mist zijn doel", vindt Oxfam België. "Het eindresultaat is volstrekt ontoereikend. Olie, kolen en gas hebben opnieuw gewonnen." Een volledige uitstap uit fossiele brandstoffen ontbreekt. Teleurstellend, vindt Oxfam België. En ook de overstap naar hernieuwbare energie kon beter. Er komt geen budget voor klimaatkwetsbare landen om hen te helpen in hun overstap. "Rijke landen verzaakten opnieuw aan hun verplichtingen", zegt ook Oxfam International. "Het resultaat is teleurstellend. Ontwikkelingslanden blijven achter met nog meer schulden en een nog grotere ongelijkheid. Dit is ver van het historische en ambitieuze resultaat dat was beloofd."

Greenpeace vindt dat "onze politieke leiders de boot gemist hebben". De tekst die werd goedgekeurd, is slechts een afgezwakte versie van het historische akkoord dat nodig is, vindt de klimaatorganisatie. België vertrok met "een groot gebrek aan ambitie" richting de klimaattop, zegt woordvoerder Joeri Thijs. "Ons land gaat prat op zijn compromiscultuur, maar het klimaat biedt geen compromis."

Hoewel de slottekst een duidelijk signaal geeft voor het einde van fossiele brandstoffen, bevat het geen duidelijke uitstap. Bovendien zou het de deur openen naar "problematische technologieën". "De toekomst blijft onzeker. Klimaatgerechtigheid zal er enkel zijn als de bron van de klimaatcrisis afgesneden wordt. Het zal er enkel zijn als er nieuwe en bijkomende steun en financiering is voor klimaatkwetsbare gemeenschappen", zegt Greenpeace International.

Milieu-organisatie WWF België heeft het over een gedeeltelijk succes. We zijn "nog steeds ver verwijderd van onze koers om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden en de ergste gevolgen van de klimaatcrisis af te wenden". Toch ziet het WWF een lichtpuntje. Het is de eerste keer in bijna 30 jaar VN-klimaatonderhandelingen dat de uitfasering van olie en steenkool wordt opgenomen in het akkoord. "Deze uitkomst moet het begin van het einde van het tijdperk van fossiele brandstoffen betekenen", meent Manuel Pulgar-Vidal van het overkoepelende WWF. "Voor een leefbare planeet hebben we een volledige uitfasering nodig."

11.11.11 vindt dat het akkoord "te veel achterpoortjes en blinde vlekken bevat om echt enthousiast te zijn". De transitie weg van fossiele brandstoffen is een historische stap, maar er ontbreekt nog veel. Zo vermeldt de tekst meermaals koolstofopvang en -opslag en zogenaamde transitiebrandstoffen. Dat zijn volgens Kiki Berkers "cadeautjes aan greenwashers" in plaats van doortastende klimaatactie. 11.11.11 mist ook financiering voor hernieuwbare energie. Steun voor landen met lagere inkomens bij de transitie blijft uit. "Zonder klimaatfinanciering blijven de doelstellingen een luchtkasteel".

Het "historische" akkoord van de klimaattop in Dubai luidt de start van het post-fossiele tijdperk in. Daarmee herhaalt Ursula Von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, de boodschap die andere beleidsmakers eerder ook al meegaven. "De wereld heeft de Europese doelstellingen voor 2030 onderschreven: een verdrievoudiging van de hernieuwbare energie en een verdubbeling van de energie-efficiëntie", zeft ze op X (vroeger Twitter).

Von der Leyen prijst ook het "krachtige bewijs van de waarde van multilateralisme" om de grootste uitdagingen voor onze planeet aan te pakken. Ze vermeldt ook het loss-and-damages-fonds. Dat werd op de vorige klimaatconferentie in Sharm-el-Sjeik aangekondigd en is in Dubai officieel in gang gezet. Het fonds verzamelt geld om klimaatschade of verliezen in arme landen te compenseren.

"De meest kwetsbare landen hebben onze steun nodig in de propere transitie. De Europese Unie en onze lidstaten hebben meer dan twee derde bijgedragen van de oorspronkelijke financiering", schrijft ze.

Eerder schreven we dat Samoa het gevoel had dat het akkoord gegeven werd zonder dat de Kleine-Eilandstaten aanwezig waren. In haar tussenkomst gaf vertegendwoordiger Anne Rasmussen een opsomming van alle punten waar de eilandstaten, die bijzonder gevoelig zijn voor de gevolgen van klimaatverandering, zich niet in hun vinden. Na afloop volgde applaus en gejuich.