‘Historisch’ akkoord bereikt op klimaattop: tekst roept op om na 2050 geen fossiele brandstoffen meer te gebruiken

Het 21 pagina’s tellende document werd rond 7 uur lokale tijd uitgestuurd door voorzitter Sultan Al Jaber. Landen worden erin ‘opgeroepen’ om vanaf dit decennium de transitie te maken ‘weg van fossiele brandstoffen in energiesystemen tot netto nul in 2050’. Iets over 8 uur kwam er witte rook: de deal is goedgekeurd.

Het akkoord is een lange tekst waarin alle landen van de wereld evalueren in hoeverre zij op weg zijn om de klimaatdoelen van Parijs te halen. Dat is nu niet het geval. Het klimaatpanel IPCC heeft vastgesteld dat de aarde ten opzichte van het pre-industriële tijdperk 1,1 graden is opgewarmd. Het doel van uit het klimaatakkoord van Parijs om te opwarming ‘ruim onder de 2 graden’ te houden en alle actie te richten op 1,5 graden is daarmee niet in zicht.

CO₂-vrije economie

Dus moet er meer gebeuren, concluderen de landen. De maatregelen om uitstoot terug te dringen zijn daar de meeste in het oog springende ingrediënten voor. Maar een ander belangrijk onderdeel is het geld dat ontwikkelingslanden moeten krijgen om zich aan te passen aan de klimaatverandering en een CO₂-vrije economie.

In alle verklaringen van ontwikkelingslanden kwam de afgelopen dagen terug dat eerder beloofde miljarden maar niet beschikbaar komen en dat het totaalbedrag ontoereikend is. Daarover is in de laatste tekst vastgelegd dat het bedrag dat ontwikkelingslanden beschikbaar zullen krijgen ‘significant opgeschaald zal worden’ ten opzichte van de 200 miljard die er vanaf 2025 jaarlijks al werd toegezegd.

De Deense minister van Klimaat en Energie Dan Jørgensen spreekt van een doorbraak. “Het is historisch dat we in een olieland staan en willen vastleggen dat we wegbewegen van fossiele brandstoffen”, aldus Jørgensen. De Deen speelde een cruciale rol als bemiddelaar bij de onderhandelingen over de slottekst. Sultan Al Jaber, de voorzitter van de klimaattop, heeft het zelf over een ‘historisch’ pakket aan maatregelen.

Ook milieuorganisaties hebben hun oordeel gegeven. Zij vinden de tekst een aanzienlijke verbetering ten opzichte van de versie die afgelopen maandag door Al Jaber werd gepubliceerd. Het belangrijkste winstpunt is volgens hen dat de passage over fossiele brandstoffen een stuk minder vrijblijvend is. “De vorige was een lijst met maatregelen waaruit partijen konden kiezen”, zei Jean Su van het Center for Biological Diversity in Washington, in een gezamenlijke persconferentie van verschillende ngo’s.

Naast de passage over fossiele brandstoffen staan er nog zeven andere maatregelen op de lijst: verdrievoudigen van de beschikbare duurzame elektriciteitsopwek in 2030, versneld terugdringen van de uitstoot door kolencentrales, versnellen van technieken waarbij geen of weinig CO₂ vrijkomt (naast hernieuwbare energie worden expliciet kernenergie en het afvangen en opslaan van CO₂ genoemd), drastisch terugdringen van andere broeikasgassen dan CO₂, terugdringen van uitstoot van wegtransport en het geheel afbouwen van fossiele subsidies (tenzij die nodig zijn om kwetsbare huishoudens te beschermen).

Mix van maatregelen

Het geheel is een mix van goede en minder goede maatregelen, concluderen de milieuorganisaties. Ze gaven het in hun eerste reactie een B, vergelijkbaar met een 7/10. Het belangrijkste winstpunt is volgens hen overduidelijk dat er voor het eerst in de geschiedenis een tekst in een klimaatakkoord staat over het wegbewegen van fossiele brandstoffen. Al hoopten zij op nog betere uitkomst gezien het feit dat zo’n 130 landen zich in Dubai uitspraken voor het geheel uitfaseren van fossiele brandstoffen, iets waar olieproducerende landen in het Midden-Oosten landen mordicus tegen zijn.

Teleurstellend vinden de ngo’s dat de passage alleen gaat over ‘energiesystemen’ wat bijvoorbeeld nog altijd ruimte geeft om plastics en kunstmest te blijven produceren uit gas en olie. Het afvangen van CO₂ noemen zij een schijnoplossing. En er bestaat zorg over het gebruik van het woord ‘transitiebrandstoffen’, daarmee zou weleens het relatief schone aardgas bedoeld kunnen worden. Wat een overwinning zou betekenen voor gasproducerende landen, zoals de Verenigde Staten.

Klimaatminister Khattabi: ‘De echte inzet is voor de komende jaren’

“Onder druk van een grote meerderheid van landen, en met de eilandstaten en de Europese Unie voorop, lossen we eindelijk het taboe in de klimaatonderhandelingen”, reageert Belgisch klimaatminister Zakia Khattabi (Ecolo) op het akkoord. “Natuurlijk moeten we weg van fossiele brandstoffen! Dat de hele wereld dit nu duidelijk zegt is historisch! Het heeft bijna 30 jaar geduurd!”

“Nu moeten we timmeren aan de weg. Zodat hij rechtvaardig en mogelijk is voor elk land, maar ook voor elke burger. De opdracht is enorm: de rechtvaardige transitie financieren, maar tegelijk ons aanpassen aan de klimaatverandering. De operationalisering van een fonds voor schade en verlies was ook een belangrijke stap vooruit op deze klimaattop. Maar de echte inzet is voor de komende jaren: het is nu dat de wereldwijde emissies moeten pieken en snel beginnen dalen. Dat de wereld nog rond dit thema wil samenwerken geeft hoop.”