De volksmond zegt dat geld niet gelukkig maakt. De wetenschap voegt daar nu aan toe dat het ervan afhangt hoe je dat geld verdient. Als je er iemand anders voor moet uitbuiten, is het minder belonend. Dat besluiten neurowetenschappers van het University College London in een studie die gepubliceerd werd in het gerenommeerde wetenschapsblad Nature Neuroscience. Hun experiment ging zo: ze kregen de kans om een handvol ponden te verdienen, als ze bereid waren om óf zichzelf, óf iemand anders lichte elektroshocks toe te dienen. Conclusie één: we zijn bereid om pijn te doorstaan als we daar rijker van worden. Conclusie twee: we zijn veel minder geneigd om iemand anders pijn te doen voor een handvol cash. “Het geld wordt gewoon minder aantrekkelijk”, zei Molly Crockett, die de studie leidde.

Deugdzaam zijn, voelt dus beter aan. Mooi. En het is maar één brug verder naar de slotsom dat de mens van nature goed is. Toch is dat een brug te ver, zegt neuroloog Steven Laureys van de universiteit van Luik. “Dit is een mooie studie, die duidelijk toont hoe ons brein werkt om morele kwesties op te lossen. Maar we moeten voorzichtig zijn om hele complexe begrippen als moraliteit terug te brengen tot één gebied in ons brein.”

Jezus en het dierenrijk

Want de onderzoekers konden letterlijk zien wat er tijdens hun experiment gebeurde in het brein van de deelnemers. Zij ondergingen een hersenscan terwijl ze hun mogelijkheden afwogen. Daarbij lichtte het corpus striatum op, een gebied in de hersenen dat in verband wordt gebracht met het vormen van waarden. “Het toont dat we een diersoort zijn die de mogelijkheid bezit om tenminste na te denken over een kwestie als deze. En de meerderheid besluit dat het moreel fout is om iemand anders iets aan te doen wat hij zelf niet wil. Dat wist Jezus, en dat weten ze in het dierenrijk. Een dier zal zelden een ander dier verwonden voor zijn plezier. We zien wel dat een aantal proefpersonen wél elektroschokken bij anderen gaan toedienen voor geld.”

Waarschijnlijk is dat het experiment een maatschappelijk spectrum weerspiegelt: een grote groep handelt moreel, anderen zitten er niet mee – of vinden het zelfs leuk – om winst te maken ten koste van iemand anders.