26 lidstaten voor, Hongarije tegen: EU-top probeert Viktor Orbán te overtuigen om Oekraïne te blijven steunen

Vandaag en morgen komen de leiders van de Europese lidstaten samen in Brussel voor een nieuwe Europese top. Er moeten verschillende belangrijke kwesties worden besproken. De Europese Unie wil het onder meer hebben over de langetermijnbegroting en over de oorlog tussen Israël en Hamas, met de humanitaire noodsituatie in de Gazastrook. 

Maar dé hoofdkwestie op de agenda is de oorlog in Oekraïne. De EU wil een nieuw steunpakket van 50 miljard euro goedkeuren. Het land zit momenteel in financiële problemen. De Amerikaanse financiële steun zou tegen eind dit jaar op zijn, en de Republikeinse partij blokkeert elke mogelijkheid voor een nieuwe financieringswet. Europa wil vermijden dat Oekraïne binnenkort zonder geld komt te zitten.

Daarnaast ligt de optie voor Oekraïense toetredingsgesprekken tot de unie op tafel. Oekraïne geeft al langer aan dat het tot de Europese Unie wil toetreden, maar de Europese leiders hebben die boot lang afgehouden. De kans op toetredingsgesprekken moet ervoor zorgen dat de Oekraïeners de strijd tegen Rusland niet opgeven.

Het zal echter verre van simpel zijn om de twee Oekraïense agendapunten goed te keuren. Vooral de Hongaarse premier Viktor Orbán blijkt een struikelblok voor de andere lidstaten. Zo begon de EU-top met vertraging vanwege een spoedoverleg tussen de voorzitter van de Europese Raad Charles Michel en Orbán. Ook de Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz waren bij dat overleg aanwezig.

De Hongaarse premier toont zich namelijk geen voorstander van verdere Oekraïense steun of toetredingsgesprekken. Hongarije pleit al langer voor een einde van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Bij aankomst in Brussel gaf hij ook aan dat Oekraïne op dit moment de voorwaarden voor toetreding tot de EU niet vervult. "Geen uitzonderingen", luidde de boodschap op socialemediaplatform X. 

Toch tonen de andere Europese leiders zich overwegend positief over de kans op slagen van de EU-top. Onze premier Alexander De Croo benadrukt dat de top de mogelijkheid biedt om samen aan tafel te gaan zitten. "Laten we naar elkaar luisteren", reageerde hij bij aankomst in het Europagebouw. "Het wordt een moeilijke top, maar het is cruciaal dat de Europese Unie vasthoudt aan haar eenheid. Dat is de beste garantie voor onze veiligheid."

De premier lijkt dan ook niet opgezet met het verzet van de Hongaarse premier. "Van iemand die zelf nogal creatief omspringt met de Europese regels, hebben we weinig lessen te leren."

"Op korte termijn heeft Oekraïne meer financiële en militaire steun nodig", benadrukt de premier. "Met de start van de toetredingsgesprekken geven we ook een krachtige boodschap mee aan de Oekraïeners." Toch benadrukt De Croo ook dat het over een proces op lange termijn gaat. "Niet alleen zij, maar ook wij gaan goed ons huiswerk moeten maken, want op dit moment is Europa absoluut niet klaar voor een uitbreiding van de Europese Unie."

De Croo geeft ook aan dat hij in de gesprekken met Orbán geen interesse heeft in "een ruilhandel met dossiers die er niets mee te maken hebben". Daarmee verwijst de premier naar de 10 miljard euro aan bevroren fondsen die Europa voor Hongarije wil vrijmaken voor verbeteringen binnen de Hongaarse rechtstaat. Dat geld wordt ook gezien als een toegeving naar Orbán, om zijn steun voor Oekraïne te verzekeren.

Nederlands aftredend premier Mark Rutte geeft aan dat hij een goede relatie heeft met de Hongaarse premier. "We mogen elkaar graag, maar dat betekent niet dat we het altijd eens zijn."

Rutte hoopt dat de gesprekken in Brussel Orbán kunnen overtuigen om
voor meer steun aan Oekraïne te stemmen. "Oekraïne voert ook onze strijd, voor onze waarden en onze veiligheid als Europeanen. Ik heb nogal moeite met een Europese top waar een iemand gelooft dat we hem alles kunnen bieden. We moeten met z'n allen eruit komen, daar gaan we hard aan werken."

De Ierse premier Leo Varadkar benadrukte dat de 10 miljard aan fondsen voor Hongarije los van de Oekraïne-discussie moet worden bekeken. "De Europese Unie volgt gewoon haar eigen regels. De timing zit vooral fout, want nu denken mensen dat Hongarije dat geld krijgt om bepaalde standpunten in te nemen, maar dat is hier niet het geval." 

Iets voor 12 uur zijn de gesprekken officieel van start gegaan. Ondertussen heeft de Oekraïense president Volodimir Zelenski de top al toegesproken in een videoboodschap. Zelenski kon namelijk niet in persoon naar Brussel afreizen. Hij benadrukte dat Oekraïne rekent op de steun van de Europese Unie. "Dit is niet het moment voor twijfel en halve beslissingen. Niemand wil dat de Europese Unie als onbetrouwbaar wordt beschouwd."

De Oekraïense president gaf ook aan dat zijn land de nodige beleidsveranderingen heeft doorgevoerd om toe te treden tot de Unie. Tijdens zijn speech verwees hij ook naar de tegenstand van de Hongaarse premier Orbán. "Jullie weten allemaal - en ik benadruk: allemaal - heel goed dat we elke verplichting zijn nagekomen."

Nu staan twee dagen van intensieve besprekingen op het programma. In de woorden van The Guardian-correspondent Lisa O'Carroll, "het wordt een lange top".