Europese Unie bereikt geen akkoord over steun voor Oekraïne, Hongarije wil "eerst geld krijgen waar we recht op hebben"

De Europese Commissie had een voorstel op tafel gelegd om Oekraïne de komende 4 jaar 17 miljard euro subsidies en 33 miljard euro goedkope leningen toe te stoppen. 26 van de 27 lidstaten van de Europese Unie waren het daarmee eens. Maar Viktor Orbán, de populistische premier van Hongarije, verzet zich. Hij wil niet dat er geld uit de Europese begroting naar Oekraïne vloeit, en hij stelt zich ook vragen bij de langetermijnsteun voor Oekraïne.

De Europese staatshoofden en regeringsleiders zijn afgelopen nacht dus uit elkaar gegaan zonder een akkoord. Het gesprek over financiële steun aan Oekraïne zal vandaag ook niet worden voortgezet. In januari komt er een extra Europese top waar de kwestie opnieuw besproken zal worden.

"Met 26 lidstaten zijn we het eens. Er is nog geen akkoord van Hongarije, maar ik ben voorzichtig optimistisch dat het volgend jaar gaat lukken", zei de Nederlandse premier Mark Rutte na afloop. "We hebben nog wel even tijd. Oekraïne gaat de komende weken nog niet zonder geld vallen."

Oekraïne hangt sterk af van buitenlandse financiële steun, van de Verenigde Staten en van de Europese Unie. Maar de Amerikaanse steun zou tegen eind dit jaar op zijn. De Republikeinse partij blokkeert elke mogelijkheid voor een nieuwe financieringswet, een bezoek van de Oekraïense president Volodimir Zelenski aan de VS eerder deze week haalde niets uit.  

De Hongaarse premier Viktor Orbán blijft ook na de invasie van Rusland in Oekraïne banden met Moskou onderhouden. Hij pleit er vooral voor om de oorlog te stoppen. Europa snijdt door zijn onvoorwaardelijke steun aan Oekraïne in eigen vel, vindt Orbán.

De EU heeft bovendien nog tientallen miljarden euro's aan steun voor Hongarije bevroren, omdat het land de regels van de rechtsstaat niet naleeft. Er is eerder deze week wel 10 miljard vrijgemaakt, maar Orbán kan de onderhandelingen en de kwestie-Oekraïne als hefboom gebruiken om nog meer los te weken. 

Dat dat ook zijn opzet is, maakte hij vanmorgen nog eens duidelijk op een Hongaarse radiozender. "Als de EU de meerjarenbegroting wil aanpassen (zie verder, red.), dan moet Hongarije het geld krijgen waar het recht op heeft", zei Orbán. Hij voegde eraan toe dat hij niet anders kon dan zijn veto te gebruiken.

Orbán is ook geen voorstander van de toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie. De opstart van die gesprekken is gisteren wél goedgekeurd op de raad. Dat gebeurde zonder de steun van premier Orbán, hij verliet de zaal tijdens de stemming in wat omschreven werd als "een vooraf afgesproken en constructieve manier".

Daarover zei Orbán in zijn gesprek op de Hongaarse radio dat het lidmaatschap van Oekraïne een "zeer lang proces" is, waardoor Hongarije nog kansen zal krijgen om zich te verzetten. Orbán verwees onder meer naar de nodige goedkeuring door het Hongaarse parlement op het einde van de rit.

De politieke beslissing die gisteren werd genomen, was volgens Orbán een "slechte beslissing". "Ik heb gezegd dat ik daar geen deel van wilde uit maken en ik liever de zaal wou verlaten."

De Europese leiders voelden er volgens de Nederlandse premier Mark Rutte weinig voor om Hongarije in de geldkwestie buitenspel te zetten en een constructie met 26 lidstaten op te zetten. "Dat is vreselijk ingewikkeld. Dan moet je intergouvernementele afspraken maken buiten de Europese verdragen, dat is uiterst complex", legde Rutte uit.

Begin volgend jaar een nieuwe kans dus, en dat is wat Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, na afloop van de eerste dag van de top ook zei. "We komen begin volgend jaar op deze kwestie terug en dan proberen we unanimiteit te bereiken."

Na afloop van de eerste dag van de top tweette premier Orbán nog zijn samenvatting van de avond. Hij verwees ook naar een hervatting van de gesprekken over de financieringskwestie begin volgend jaar.

De subsidies voor Oekraïne maken deel uit van een bredere herziening van de Europese meerjarenbegroting tot 2027. Op Orbán na schaarde iedereen zich achter het laatste voorstel van voorzitter Charles Michel. Hij stelde voor om, bovenop de envelop van 17 miljard euro voor Oekraïne, ook nog ongeveer 4 miljard euro vers geld bij te leggen voor migratiebeleid. In combinatie met herbestemmingen van fondsen binnen de huidige begroting zou zo ongeveer 9 miljard euro gevonden worden voor onder meer grensbeheer en migratiepartnerschappen met derde landen.

Al bij al zouden de lidstaten over een periode van 4 jaar dus 21 miljard euro extra moeten bijdragen aan de Europese begroting. Dat is minder dan een derde van de 66 miljard euro aan vers geld die de Europese Commissie voor het zomerreces had gevraagd. Vers geld dat nodig was om de begroting na een opeenvolging van crisissen extra slagkracht te geven. Voor België zou de factuur dalen van meer dan 2 miljard naar 700 miljoen euro over een periode van 4 jaar.