"Urbex" verkozen tot gebaar van het jaar in Vlaamse gebarentaal
"Urbex" is verkozen tot gebaar van het jaar. Het is al de elfde keer dat het Vlaams Gebarentaalcentrum (VGTC) op zoek gaat naar het gebaar van het jaar, een gebaar dat het afgelopen jaar nieuw was, (opnieuw) veel aandacht kreeg of een grote impact had. Urbex haalde het van polyamorie, X, privilege en negationisme.
Op het woord van het jaar moeten we nog even wachten, maar het gebaar van het jaar kennen we al: Urbex. Sinds 2013 kiest het Vlaams Gebarentaalcentrum, naar analogie met het woord en kinder-/tienerwoord voor het jaar ook het gebaar van het jaar.Â
Met de verkiezing wil het VGTC gebarentaligen aanzetten tot creatief en bewust taalgebruik. Gebaren die nog niet zo wijdverspreid zijn kunnen door een nominatie door veel gebarentaligen worden opgepikt.Â
De gebarentaligen konden zelf gebaren nomineren die nieuw of (opnieuw) populair waren, veel aandacht kregen, of een grote impact hadden. Het Vlaams Gebartentaalcentrum (VGTC) stelde vervolgens een shortlist samen met de genomineerde gebaren: "polyamorie", "X", "urbex", "privilege" en "negationisme".Â
Urbex, het gebaar dat gewonnen heeft, kan je zien in deze video:
Urbex is een samentrekking van het Engelse "urban" en "exploring", en het verwijst naar het ontdekken van verlaten plekken en gebouwen. Het gebaar bestaat uit een combinatie van verschillende handvormen, één van de parameters waaruit een gebaar is opgebouwd.
De eerste handvorm verwijst naar iets waar je niet doorheen kan. Je moet door een versperring breken, wat terugkomt in de tweede handvorm. Ook de letter "x" zie je terug in het gebaar.Â
Niet alle gebaren die genomineerd waren zijn nieuw. "Gebaren ontstaan altijd op een spontane, natuurlijke manier in de gebarentaalgemeenschap. Concepten die voor de horende gemeenschap nieuw zjin, zijn dat even goed voor dove gebarentaligen", legt het VGTC uit. "Soms is het wel zo dat er voor concepten niet onmiddellijk een vast gebaar ontstaat. Dan maken gebarentaligen gebruik van vingerspelling, waarbij ze elke letter van het woord gebaren, of omschrijven ze het concept."
Ontdek hier de andere genomineerden:
Polyamorie - het hebben van meer dan één partner of relatie. het gebaar is gebaseerd op het gebaar "I love you".
X - het sociale mediaplatform, vroeger bekend als "Twitter". Een nieuwe naam voor het sociale mediaplatform betekent ook een nieuw gebaar. Het logo van de website heeft de vorm van de letter X, maar met een dubbele streep. En dat herken je ook in het gebaar.Â
Privilege - een persoon of groep die bepaalde voordelen geniet. Er ontstaat een verschil met de anderen, vandaar het gebaar.
Negationisme - het ontkennen of minimaliseren van historische gebeurtenissen. Negationisten ontkennen de gebeurtenissen en doen alsof er niets aan de hand is, wat je ook terugziet in het gebaar.Â
Het woordenboek Vlaamse Gebarentaal - Nederlands
Het VGTC houdt een woordenboek Vlaamse Gebarentaal – Nederlands bij, dat voortdurend wordt uitgebreid. Er zijn drie manieren om gebaren aan dat woordenboek toe te voegen. Ten eerste is er de "Gebarometer". Een groep dove mensen krijgt dagelijks een mail met een gebaar. De ontvangers van die mail kunnen dan met een klik laten weten of ze het gebaar kennen en/of gebruiken. Zo krijgt het VGTC een idee welke gebaren ingeburgerd zijn.
Is de respons op de gebarometer laag, dan leggen ze het gebaar voor aan de gebarencommissie. Die commissie komt regelmatig bij elkaar om de lijst met voorgestelde gebaren te bespreken. Als de commissie het gebaar goedkeurt, komt het in het woordenboek.
Daarnaast zijn er ook ervaringsdeskundigen die voor specifieke thema’s, zoals het klimaat of technologie, samenkomen om over gebaren te overleggen. Ook zij kunnen gebaren goedkeuren, on hold zetten of afkeuren.Â
BEKIJK - Het Vlaams Centrum Gebarentaal geeft in gebarentaal meer uitleg over de vijf genomineerde gebaren:
