Lege rekken in uw supermarkt: wat is er aan de hand?

In de meeste Colruyt-winkels vindt u momenteel geen Zwan-worstjes, Mars, Bounty, Snickers, Whiskas en producten van Knorr. Door een conflict over prijzen met voedingsbedrijven Unilever en Mars zijn sommige producten niet beschikbaar. “Sommige leveranciers stellen prijsstijgingen voor die we absoluut niet willen doorrekenen aan onze klanten”, zegt Colruyt-woordvoerder Eva Biltereyst. “We vinden het belangrijk om onze rol van beschermer van de portemonnee van de consument op te nemen.”

Twee weken geleden was er door een conflict met AB Inbev tijdelijk geen Jupiler en Stella Artois te krijgen. Maar dat conflict is volgens Biltereyst inmiddels opgelost, en in alle winkels is de voorraad opnieuw op peil.

Supermarkten en hun leveranciers onderhandelen in het najaar telkens over de prijzen in het volgend jaar. “Die gesprekken verlopen dit jaar nog meer dan anders op het scherp van de snee”, weet retailexpert Els Breugelmans (KU Leuven). Na eerdere prijsverhogingen verwachten de supermarkten dit keer prijsdalingen, nu de prijzen van grondstoffen weer zakken. De voedingsproducenten voeren aan dat hun marges historisch laag zijn omdat ze nog steeds worden geconfronteerd met loonkosten, grondstof-, verpakkings- en energieprijzen die hoger liggen dan vroeger. “Beide partijen hebben een punt”, zegt Breugelmans.

De onderhandelingen vinden bovendien plaats in een klimaat van onzekerheid. Onzekerheid over hoe kosten het komende jaar zullen evolueren. En onzekerheid over wat de klant wil. “De consument is meer op de prijs gaan letten”, zegt Breugelmans. “Dat maakt dat supermarkten meer op elkaar gaan lijken en zich allemaal meer op prijs moeten focussen.”

Bij Delhaize zijn er op dit moment nog geen lege rekken, laat woordvoerder Roel Dekelver weten. “Ook wij zijn volop in gesprek met onze leveranciers en willen een correcte prijs. Maar dat verloopt op een constructieve manier en heeft nog niet tot een conflict geleid.” Eenzelfde geluid is te horen bij Carrefour.

Zelfstandige supermarktuitbaters voelen echter de bui al hangen en roepen op tot een betere bescherming van franchisenemers. “Wij zien nu contracten passeren waarin ketens de aansprakelijkheid voor een stilvallende bevoorrading ontlopen én verbieden om elders de geboycotte producten in te kopen”, zegt Luc Ardies van Buurtsuper.be, dat de zelfstandige supermarkten vertegenwoordigt. “De ketens voeren een harde strijd, waardoor lege rekken dreigen. En het groeiend aantal franchisenemers dreigt het gelag te betalen.”

Laatste drukkingsmiddel

Lege rekken zijn doorgaans een laatste drukkingsmiddel, want voor geen van beide partijen interessant. Wat niet in het rek ligt, kan je niet verkopen. Bovendien is de consument in die mate gesteld op bepaalde A-merken dat hij bereid is om er elders voor te gaan winkelen. En wie voor zijn Jupiler of Snickers naar een andere supermarkt trekt, doet daar dan doorgaans ook al zijn andere aankopen.

Dat de bom het eerst barst bij Colruyt, dat zich bij uitstek met de laagste prijs profileert, verbaast Breugelmans niet. “Ik weet niet of het een bewuste strategie is, maar dit komt het imago van Colruyt als keten die vecht voor de laagste prijs voor zijn klanten wel ten goede. Tegelijk is het een signaal naar bedrijven waarmee nog onderhandelingen lopen: het is ons menens.”

Retailexpert Jorg Snoeck (RetailDetail) wijst erop dat Colruyt zich in een wat ongelukkige positie bevindt. Om betere prijzen te bedingen bij grote voedingsbedrijven verenigen retailers zich in aankoopcentrales. Colruyt maakt, anders dan zijn grote concurrenten, deel uit van een kleinere aankoopcentrale, waar onlangs enkele grote buitenlandse spelers zijn uitgestapt. “Wie lagere prijzen wil, moet daar iets tegenover kunnen stellen, zoals grote aankoopvolumes”, zegt Snoeck. “Colruyt kan die troef als relatief kleine Belgische keten minder uitspelen.”

Bovendien ziet Colruyt door zijn laagsteprijsgarantie de eigen marge nog meer onder druk staan als het geen lage aankoopprijzen uit de brand kan slepen. Tegelijk is de retailer, met een marktaandeel in België van meer dan 30 procent, voor de Unilevers van deze wereld te belangrijk om er lang niet in de rekken te liggen. “Het gevolg is dat er voor beide partijen veel op het spel staat, en niemand als eerste met de ogen wil knipperen”, zegt Snoeck.

Soms zijn het de supermarkten die beslissen om een product tijdelijk niet meer te bestellen, soms zetten voedingsbedrijven tijdelijk de leveringen stop. “Maar over wie het initiatief neemt, en wat uiteindelijk de uitkomst is, houdt iedereen de lippen op elkaar”, ondervindt Breugelmans bij haar onderzoek. Hoe snel zo’n conflict opgelost raakt, varieert. “Soms lukt dat snel, maar ervaring leert dat rekken weken en soms zelfs maanden leeg kunnen blijven.”

Of de gesprekken in de meeste gevallen momenteel echt zo constructief verlopen, is maar de vraag. “Ik hoor dat de onderhandelingen overal moeizaam zijn, en het zou niet de eerste keer zijn dat we ook bij andere ketens lege rekken zien”, zegt Breugelmans, die erop wijst dat de boycot doorgaans pas later van stal wordt gehaald. “Dat we dit nu al zien is tekenend voor de gespannen sfeer.”