‘Echte dwergen’ in Sneeuwwitje-musical, een must? Laat u niks wijsmaken

In de nieuwe musical Sneeuwwitje van Studio 100 zullen acteurs met dwerggroei op het podium staan. “Zoals het moet”, stelt bezieler Gert Verhulst. Een eenzijdige uitspraak.

“We doen het zoals vroeger.” Dat zei Gert Verhulst eerder deze week in Het Laatste Nieuws over de Studio 100-remake van Sneeuwwitje en de 7 dwergen, het bekende sprookje dat hij volgend jaar opnieuw als musical op de planken brengt. Opvallend: de dwergen in het verhaal worden gespeeld door acteurs met dwerggroei, net zoals in de eerste opvoering van het sprookje door het entertainmentbedrijf 25 jaar geleden.

“Wat is er mis met kleine mensen te laten spelen door kleine mensen?”, zei Verhulst. “Het is Sneeuwwitje en de 7 dwergen. Niet Sneeuwwitje en de 7 reuzen. We doen het zoals het móét.”

Die uitspraak lijkt op het eerste gezicht logisch, maar in een historisch perspectief slaat ze nergens op. Verhulst vergeet immers één ding: er bestaat geen juiste, authentieke versie van Sneeuwwitje. Er is de tekenfilm van Walt Disney die dateert van 1937 en nog altijd in ons collectieve geheugen gegrift staat. Maar het sprookje werd al veel eerder vastgelegd, in 1812 door de gebroeders Grimm. Het mondelinge verhaal is trouwens nog veel ouder, en het staat vast dat er altijd verschillende versies naast elkaar hebben bestaan, waarin de dwergen soms de vorm aannamen van dieven, reuzen of andere wezens. De gebroeders Grimm hebben al die versies gemonteerd tot één sprookje, dat bij elke herdruk ook nog eens veranderde.

Sprookjes zijn veranderlijk, ze veranderen naargelang de tijdgeest en gelukkig maar. Sneeuwwitje als zingende poets- en keukenprinses beantwoordt aan het ideaalbeeld van de vrouw in de jaren dertig. Het kan aan mijn feministische aard liggen, maar vandaag lijken vrouwen toch meer te willen dan enkel een proper huis. Het beeld van de zeven dwergen die elke dag fluitend de mijn in gaan, diende als stichtend voorbeeld voor de arbeiders van toen. Maar het is geen feest van herkenning voor de hedendaagse werknemer.

De eerste keer dat Verhulst Sneeuwwitje opvoerde, in 1998, haalde de show wekenlang de krantenkoppen omdat de zangeres die de hoofdrol vertolkte weigerde om haar tegenspeler op het einde van het verhaal te kussen. Dat bagatel zorgde voor meer controverse dan het feit dat Studio 100 een groep Engelse acteurs met dwerggroei liet opdraven als Grumpy, Niezel en co.

Vandaag is er sprake van voortschrijdend inzicht. De representatie van minderheidsgroepen in de media evolueert stilaan in de goede richting. Een handboek van Grip vzw voor mediamakers moet zorgen dat er op termijn meer mensen met een beperking in de media komen en dat ze op een genuanceerde manier, als mensen van vlees en bloed, worden voorgesteld. Ze vechten al jarenlang tegen kwalijke stereotypen in de sector: zo worden acteurs met een beperking vaak in een bijrol van jolig of meelijwekkend personage geduwd.

En laat dat nu net de rol van de zeven dwergen zijn. Als helper bestaan ze louter om Sneeuwwitje te laten schitteren én om het publiek aan het lachen te brengen. Denk aan Stoetel die per ongeluk een stuk zeep inslikt en vervolgens zeepbellen hikt. Voor de acteurs is het vaak kiezen tussen het spelen van zo’n cliché, of werkloos blijven.

Het zou verfrissend zijn mocht Verhulst het narratief rond de brave huisvrouw (Sneeuwwitje) en de goedgemutste arbeiders (de dwergen) aanpassen naar meer hedendaagse opvattingen. Dat lijkt alvast te gebeuren in Hollywood, waar ze sleutelen aan een Disney-remake met in de hoofdrol Rachel Zegler, een actrice met Colombiaanse roots. Die productie oogst nu al een storm aan protest omdat de dwergen zouden worden vervangen door magische wezens. Dat Zegler in Variety vertelde dat “Sneeuwwitje niet gered zal worden door de prins”, was voldoende voor Fox News om te koppen dat “Disney op de woke-weg naar de ondergang is”.

Door vast te houden aan het klassieke verhaal neemt Verhulst daar slim afstand van. “Het zou pas vreemd zijn mocht ik een van de dwergen spelen”, aldus de mediamaker. Zo’n antwoord gaat recht naar de onderbuik van Vlaanderen, die woke-moe en vooral slecht geïnformeerd is. Maar willen we, in een wereld waarin acteurs met dwerggroei amper aan de bak komen, hen echt in de rol duwen van Grumpy of Niezel, puur omdat we krampachtig blijven vasthouden aan de betovering van onze kindertijd? In een wereld waarin zij een breed gamma aan rollen krijgen en hun eigen verhaal kunnen vertellen, was het minder wrang.