2023 was warm en nat, en telde dubbel zoveel tropische dagen
Dubbel zoveel tropische dagen en de helft meer zomerse dagen: de klimaatopwarming laat zich ook in België steeds meer voelen, zo blijkt uit het nieuwste jaarrapport van het KMI. 2023 schaart zich in de top-3 van warmste jaren sinds 1833 in Ukkel. Intussen krijgen we (wellicht) geen enkele ijsdag dit jaar, terwijl ook het aantal vorstdagen lager dan gemiddeld blijft.
Het KMI heeft een tweetal weken voor het einde van jaar opnieuw zijn voorlopige jaarrapport uit. Wie dacht dat we het natste jaar ooit beleefden/beleven, is er alvast aan voor de moeite. Want tijdens andere maanden was het dan weer heel erg lang droog, zoals een periode in mei-juni.
Het werd een jaar vol extremen, zo blijkt, met toch één rode draad, die van de klimaatopwarming. We lijsten voor jou enkele opvallende cijfers op.
Niet het warmste jaar, maar trendlijn zet zich door
Wereldwijd is 2023 het warmste jaar ooit gemeten. Bij ons wordt het dat volgens de data in Ukkel net niet, al scheelt het niet zo gek veel. Rekening houdend met de voorspellingen voor de rest van het jaar, komt het KMI voorlopig uit op 12,0 of 12,1 graden Celsius. Ter vergelijking: vorig jaar lag de eindbalans op 12,2.
Wel komt dit jaar daarmee in de top 3 van warmste jaren sinds het begin van de metingen in Ukkel. Die top 3 van warmste jaren situeert zich volledig in de voorbije 4 jaar (met ook nog 2020 en 2022).
Als we de temperatuur in Ukkel aftoetsen aan de referentieperiode voor het wereldwijde klimaat (1850-1900), dan zitten we bij ons aan 3,3 graden extra.
Ook de nachten worden alsmaar zachter. Met een te verwachten gemiddelde minimumtemperatuur van 8,5 graden voor 2023 evenaren we het vorige record van 2014.
... en ook niet het natste
Ondanks ons subjectieve gevoel gaat 2023 geen records breken qua neerslag. Er wordt in Ukkel ongeveer 969 millimeter regen verwacht voor dit jaar. Dat is een stuk boven de waarde van 837 millimeter (gemiddelde van 1991 tot 2020) maar nog zeker geen record.
"2023 behoort tot een van de nattere jaren van de huidige referentieperiode (1991-2020) maar zou pas op de vijfde plaats eindigen na 2001, 2002, 2021 en 2012", vertelt Pascal Mormal, meteoroloog aan de dienst Klimatologie van het KMI aan VRT NWS. "Over alle jaren bekeken, sinds 1833, komt dit jaar niet voor in de top 10."
Lokaal zijn er uiteraard wel verschillen. "In de Westhoek viel er in de herfst tot 300 millimeter of meer op 30 dagen, wat 4 keer meer is dan normaal," stipt Mormal aan. Samen met de toevoer van overtollig water uit Noord-Frankrijk via de IJzer, leidde dat tot overstromingen.
Van 16 mei tot 16 juni viel er geen druppel neerslag in Ukkel
Dat 2023 ondanks een slechte lente en een kletsnatte november zelfs niet de top 10 haalt in Ukkel, komt omdat het tijdens andere maanden net heel droog bleef.
"Wat opvalt, is de droogteperiode van 16 mei tot 16 juni. Er viel toen geen druppel neerslag in Ukkel. Het was de op één na langste droogteperiode sinds het begin van de waarnemingen in 1892", onderstreept Mormal. De langste droogteperiode dateert van 2007 met 36 dagen.
Enkele opvallende maanden dit jaar
We beleefden dit jaar de warmste junimaand sinds het begin van de waarnemingen in Ukkel. De gemiddelde temperatuur (dag en nacht samen) kroop voor het eerst boven de symbolische drempel van 20 graden, met 20,3 graden Celsius.
Juni telde maar liefst 29 lentedagen (warmer dan 20 graden) en 17 zomerdagen met meer dan 25 graden. Tussen 8 en 17 juni beleefden we de eerste hittegolf van het jaar.
Juni bleek ook de zonnigste junimaand ooit - zelfs het record van 1976 ging aan diggelen. De zon scheen in totaal 307 uur en 50 minuten, dat is met zowat 10 uur zon per dag iets wat nu heel ver weg lijkt.
Juni bleek erg warm en bijzonder zonnig. In het begin van de maand was het kurkdroog
Maar ook september sprong eruit. Het werd met gemiddeld 18,8 graden Celsius de warmste september ooit gemeten in Ukkel. Tussen 4 en 11 september beleefden we de meest laattijdige hittegolf uit onze moderne geschiedenis, nog een teken van de klimaatopwarming. De hittegolf telde bovendien 6 tropische dagen van 30 graden of meer.
Het eerste weekend van oktober beleefden we nog een klein nazomertje. Maar daarna sloeg het weer langzaam maar zeker om naar grijs, nat en winderig. Zo gingen we van late zomer naar vroege herfst in een alweer grillig weerjaar.
Waar zijn de ijsdagen gebleven?
Dat de klimaatopwarming zich in sneltempo doorzet, zien we ook aan het steeds krimpende aantal ijsdagen of vorstdagen.
Het aantal ijsdagen (waarbij de maximumtemperatuur onder nul blijft) staat voor dit jaar op 0. Het ziet er niet naar uit dat dat nog zal veranderen tegen 1 januari.
Ook vorig jaar hadden we er geen enkele. Het langjarig gemiddelde (1991-2020) bedraagt nochtans 6,1 ijsdagen per jaar. We telden dit jaar 5 sneeuwdagen, beduidend minder dan het gemiddelde van 16,9.
Ook het aantal dagen met nachtvorst is bescheiden. We klokken voorlopig af op 30 dagen, ruim onder het langjarig gemiddelde van 39,4.
Veel zomerdagen en tropische dagen
Aan de andere kant van het spectrum ligt het aantal zomerdagen (dagen met 25 graden en meer) en tropische dagen (met 30 graden en meer) dit jaar ver bóven het langjarig gemiddelde van 1991 tot 2020.
We beleefden er dit jaar respectievelijk 44 en 11, tegenover 29,9 en 5,3 gemiddeld. Een dubbel zo hoog aantal tropische dagen dus (30 graden en meer) vergeleken met de periode 1991-2020, en de helft meer zomerdagen. Het gaat niet om een record - vorig jaar telden we bijvoorbeeld 13 tropische dagen, en in 2018 beleefden we maar liefst 61 zomerse dagen - maar het zet wel de recente trends opnieuw in de verf.