"België dreigt zwakste schakel te worden": waarom topman van ons leger waarschuwt voor oorlog met Rusland
"Europa moet zich dringend voorbereiden op een mogelijke oorlog met Rusland": na eerdere waarschuwingen uit Poolse en Duitse hoek trekt nu ook de Belgische stafchef Michel Hofman publiekelijk aan de alarmbel over onze defensiecapaciteit. Maar waarom doen ze dat net nu? Is de dreiging plots zoveel groter geworden? Vier vragen en antwoorden.
Waarover gaat dit?
Het is op z'n minst een opvallende opeenvolging van alarmerende berichten te noemen: begin december riep het hoofd van de Poolse inlichtingendiensten Jacek Siewiera op om een groot leger op de been te brengen om de oostgrenzen van Europa te verdedigen.
Niet veel later stelde generaal op rust Marc Thys in "De afspraak" dat we in ons land veel te weinig uitgerust zijn voor een gewapend conflict. "Als hier vandaag een oorlog uitbreekt, moet het Belgische leger na een aantal uur al beginnen met stenen te gooien, omdat we geen munitie meer hebben."
Vorige week volgde Duits topgeneraal Carsten Breuer dat Duitsland "moet wennen" aan het idee dat het ooit misschien een oorlog tegen Rusland zal moeten voeren. En nu is er de Belgische stafchef van het leger, Michel Hofman, die waarschuwt dat "Europa zich dringend moet voorbereiden" om zich te kunnen verdedigen in een oorlog met Rusland.
1. Alweer een generaal die zorgwekkende taal spreekt over oorlog: wat is er gaande?
Dat de internationale veiligheidssituatie grondig veranderd is sinds Rusland is binnengevallen in Oekraïne is genoegzaam bekend. Maar volgens VUB-professor en defensie-expert Alexander Mattelaer is de geopolitieke situatie de laatste tijd nog veel meer verslechterd dan tot dusver werd ingeschat.
"Ten eerst is het conflict in het Midden-Oosten erbovenop gekomen. Dat gaat de NAVO niet rechtstreeks aan, maar de VS heeft wel bepaalde verplichtingen richting Israël, zeker als dat nog zou escaleren. En ook in de Zuid-Chinese zee dreigt een mogelijk conflict rond Taiwan. Daardoor dreigt de VS zich militair te overstrekken."
"Die boodschap hebben de Amerikaanse bondgenoten intussen gekregen: de VS kan wel ruggensteun geven bij een mogelijk conflict, maar kan niet meer al het gewicht op zijn schouders dragen."
We zijn nu twee jaar verder en ondanks enorme verliezen hoor je in de speeches van Poetin niet dat hij op andere gedachten is gebracht
Daar komt nog eens bovenop dat de strijd in Oekraïne nog lang niet gestreden lijkt. "Vorig jaar was de veronderstelling nog dat Moskou, na massale verliezen bij het Russische leger, op een bepaald moment eieren voor zijn geld zou kiezen", zegt Mattelaer.
"We zijn nu twee jaar verder en ondanks enorme verliezen - volgens Oekraïense bronnen zou Rusland al meer dan 250.000 soldaten verloren hebben - hoor je in de speeches van Poetin niet dat hij op andere gedachten is gebracht."
Meer nog: Poetin lijkt zich aan de winnende hand te voelen, nu de westerse tegenstand wat uitgeput geraakt. "Bij ongewijzigd beleid zou Rusland alsnog slagen in een deel van haar opzet."
"Als steun uit Westen wegvalt, kan defensie van Oekraïne instorten", zei Jan Balliauw vorige week in "Terzake":
2. Als Rusland dan toch zoveel verliezen heeft geleden, waarom moeten we hier dan nog bezorgd zijn?
De oorlog in Oekraïne is intussen veranderd in een soort uitputtingsslag die steunt op wat de defensieproductieketen kan voortbrengen. Een soort wapenwedloop zoals in de Koude Oorlog dus? Mattelaer vindt dat die vergelijking niet helemaal opgaat. "Waar je in de Koude Oorlog zonder echt groot conflict toch wapens werden opgepot, zie je hier dat wapens en munitie met een duizelingwekkend tempo worden verbruikt."
Bij een overwinning in Oekraïne zou de machtbalans plots kantelen en heeft Rusland maar een paar jaar nodig om zijn leger weer op peil te krijgen
En dan is het zaak om je daar snel aan aan te passen. "Rusland heeft intussen al de switch gemaakt naar een oorlogseconomie", legt Mattelaer uit. "Ze hebben veel materiaal verloren, maar hun productiecapaciteit om dat te vervangen is sterk opgeschaald. Dat betekent dat het, in tegenstelling tot voordien, geen eeuwigheid meer zal duren voor ze zich kunnen herstellen van die verliezen."
Militaire analisten zien bovendien dat Rusland daarin veel verder is gevorderd dan het Westen. "Momenteel heeft Rusland zich dus misschien wel vastgereden in de Oekraïense modder. Maar bij een overwinning zou die machtbalans plots kantelen en heeft Rusland maar een paar jaar nodig om zijn leger weer op peil te krijgen. De NAVO wil nu dus vooral proberen die machtsbalans in evenwicht te houden."
3. Russische bommen op westerse en zelfs Belgische doelen, hoe realistisch is dat?
In Oost-Europa en de Baltische staten maken ze zich in elk geval geen illusies meer na wat er in Oekraïne is gebeurd, merkt Mattelaer. "De angst is daar reëel en de veel te rooskleurige voorstellingen uit het verleden zijn bijgesteld. In een land als Polen liggen de defensieuitgaven al op 4 procent van het bruto binnenlands product. Dat is vier keer zo veel als bij ons. West-Europese landen als België dreigen zelfs de zwakste schakel in het geheel te worden."
Vlaming in Letland getuigt: "Ook hier rekent men op de NAVO"
Ook in Letland is de spanning de laatste jaren sterk gestegen, getuigt de Vlaming Manten Devriendt, die daar woont, in onze podcast "Het Kwartier". Dat zorgt voor een grotere interesse in het leger. "Er is een enorme troepenmacht opgebouwd aan de grens, er is een vrijwilligersleger opgericht en de dienstplicht is weer ingevoerd. Toch rekent Letland vooral op de NAVO als er iets zou gebeuren."
Beluister hier het hele gesprek met Manten Devriendt in "Het Kwartier":
Zijn fietsers een gevaar voor elkaar? Rusland en de Baltische staten. En lava in IJsland
En dat laatste baart hem zorgen. "Een zwakke schakel is een interessant doelwit. Wij hebben bijvoorbeeld verschillende grote havens die vanuit militair oogpunt als kritieke bevoorradingspunten kunnen worden beschouwd. Maar die havens zijn zo goed als onbeschermd tegen bedreigingen uit de lucht. Het verschil met Oekraïne, waar intussen een heel netwerk van luchtafweer is uitgebouwd, is enorm."
Ook op vlak van bewapende drones (en de bescherming ertegen) en munitie voor grotere wapensystemen staan we ver achter en is een inhaalbeweging nodig. "Als we daar nu niks aan doen, zijn we een vogel voor de kat."
4. Kan ons land nog snel een inhaalbeweging maken?
Wellicht niet, en dat is nu net waarom Michel Hofman de alarmbel luidt. "Ons land komt diplomatiek onder druk te te staan, omdat we veel te weinig bewegen op vlak van Defensie", ziet Mattelaer. "Kijk naar Duitsland, dat zopas beslist heeft om permanent een brigade (lees: zo'n 5.000 militairen en militaire medewerkers) in Litouwen te stationeren. Daar moet ons land nog niet aan denken."
"België heeft in 2022 een investeringsplan rond Defensie afgeklopt, maar sindsdien is er niet meer bijster veel gebeurd. En nu zijn de verkiezingen in aantocht en dan moet je nog wachten tot er een nieuwe regering is gevormd."
Tegen dat we een nieuw investeringsplan op poten hebben staan, zijn we hier meer dan 2 jaar kwijt. "In dat opzicht is de situatie wel zorgwekkend, zeker nu je ziet dat Rusland veel sneller beslissingen neemt."