1) Het is niet de eerste juridische actie van deze groep?

Dat klopt. De actiegroep Darkwater3M vertegenwoordigt slachtoffers van de PFAS-vervuiling van de 3M-site in Zwijndrecht. Eind mei kondigde het al een mass action suit aan, een groepsvordering waarmee intussen 1.400 burgers uit de regio zich hebben aangesloten om een schadevergoeding van 3M te bekomen. Dat gebeurt nadat 3M al werd veroordeeld voor ‘bovenmatige burenhinder’ in een pilootzaak. De Antwerpse vrederechter kende daar al een schadevergoeding toe van zo’n 2.000 euro per persoon. En dat was een voorlopig bedrag voor de isituatie van twee jaar geleden. Intussen loopt het voorschot op tot al 20.000 euro per persoon.

2) Welke actie onderneemt het nu?

Er liggen een aantal nieuwe pijlen klaar om af te schieten. De belangrijkste is dat er deze week ook een nieuwe rechtszaak wordt opgestart bij de burgerlijke rechtbank in Antwerpen, met voorlopig dezelfde 1.400 personen. Die zal niet alleen tegen 3M Belgium gericht zijn, maar ook tegen het Amerikaanse moederbedrijf 3M Company, net als 3M Global Capital en 3M EMEA.

“3M Belgium is al een sterfhuisconstructie”, waarschuwt advocaat Laurent Arnauts. “De winsten gaan naar hun eigen bankfiliaal 3M Global Capital, dat zo’n 4 miljard euro op de balans zou hebben. De bedrijfsvoering is uitbesteed aan het Zwitserse 3M EMEA. 3M Belgium staat de facto alleen nog in voor de sanering. Het is absoluut belangrijk te weten als kleine Vlamingen dat we hier mensen ontvangen uit de VS die tijd winnen en sussende taal spreken, maar intussen actief voorbereiden dat ze aan betalingen kunnen ontsnappen. Daarom klagen we dus ook het moederbedrijf aan. De echte aansturing zit daar, en dus zijn ook zij medeverantwoordelijk.”

3) Wat volgt er nog?

Voorts klinkt het dat er nog een tweede aansluitkans komt op de eerdere mass action suit. Eerder was er de bezorgdheid dat 3M vanaf eind dit jaar de verjaring zou kunnen inroepen, exact twintig jaar na het vermeende stilleggen van de productie van PFOS in Zwijndrecht. “Maar we denken dat die termijn niet geldt, omdat de rechtspraak bijvoorbeeld in asbestzaken ervan uit gaat dat de termijn pas gaat lopen wanneer mensen zich bewust zijn van hun schade. En voor velen is dat pas midden 2021 duidelijk geworden.”

Intussen wordt ook gewerkt aan een strafklacht, die begin volgend jaar wordt neergelegd. “Die zal gaan over slagen en verwondingen en schuldig verzuim. ‘Die zal gaan over slagen en verwondingen en schuldig verzuim. De stelling is dat de aantasting van de fysiche integriteit een letsel is. Met een strafklacht zouden ook de verantwoordelijke personen binnen de bedrijven in binnen- en buitenland voor de rechtbank kunnen worden gebracht.”

4) Wat wil het daarmee bereiken?

Uiteindelijk is het de actiegroep erom te doen dat aangerichte en toekomstige schade wordt vergoed. Omdat PFAS intussen zo’n wijdverspreid probleem is, achten de advocaten het niet ondenkbaar dat die intussen oploopt in de “tientallen miljarden”. Dat dergelijke monsterclaims niet uit te sluiten vallen, mag ook blijken uit een recente schikking door 3M in de VS. Die gaat over een bedrag van 10,3 miljard dollar, omgerekend meer dan 9 miljard euro, alleen al voor de PFAS-vervuiling van drinkwater in de VS.

“Wat we nu vorderen is een voorschot”, legt Geert Lenssens,de andere advocaat voor Darkwater3M, uit. “Voor de 1.400 mensen is de schade nu al 28 miljoen euro als voorlopig bedrag. Dat gaat onder meer over gebruiksderving van de tuin, of ook angstschade. Als we dat bedrag extrapoleren naar alle mensen in de buurt, dan zijn we bezorgd over de toekomst. 3M zou best aan reserves denken in plaats van geld door te sluizen naar gelieerde bedrijven.”

Aanvulling 20/12/2023: 3M in Zwijndrecht bezorgde ons woensdag alsnog een reactie:

“We zullen tegen eind 2025 stoppen met de productie van PFAS. Ook zullen wij toewerken naar het stopzetten van het gebruik van PFAS in ons productportfolio. We zijn van plan de productie van niet-PFAS producten in Zwijndrecht te behouden, wat werk biedt aan ongeveer 250 mensen, en het 3M Belgium hoofdkantoor in Diegem heeft ongeveer 120 medewerkers die verkoop-, marketing- en andere ondersteunende diensten verlenen.”