Hackers, logistieke problemen en protest: verkiezingen in Congo verlopen verre van vlekkeloos

Ongeveer 44 miljoen Congolezen trekken vandaag naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. Huidig president Félix Tshisekedi is opnieuw kandidaat en topfavoriet. Hij heeft de meest zichtbare campagne gevoerd, al verliep die kiescampagne wel erg woelig en soms gewelddadig. En ook de stembusgang zelf verloopt verre van vlekkeloos.

Op sommige plaatsen in het land zijn stembureaus later opengegaan. Vooral in dorpen in het oosten van Congo, dat al decennialang te kampen heeft met conflicten en instabiliteit, loopt de eerste stembusgang grote vertraging op. Door logistieke problemen kwam het stemmateriaal niet op tijd in de stembureaus aan en werden kiezerslijsten niet op tijd gepubliceerd, waardoor heel wat mensen moeilijkheden ondervinden om hun stem uit te brengen.

Ook in de hoofdstad Kinshasa veroorzaakten logistieke problemen heel wat oponthoud. Stembureaus konden daar pas drie uur later dan gepland opengaan.

Stemmen kan in principe tot 17 uur, maar volgens het stemcomité moet in elk stembureau minstens 11 uur lang gestemd kunnen worden. Daardoor kan het zijn dat de deuren van veel bureaus langer openblijven als er nog mensen in de rij staan na het officiële sluitingsuur.

Ook hackers strooien roet in het eten. De website van de Congolese nationale verkiezingscommissie zou maar liefst 3.244 keer aangevallen zijn door hackers. Dat meldt voorzitter Denis Kadima. In een verklaring schrijft hij dat dat wel vaker het geval is en dat de commissie de aanvallen heeft kunnen tegenhouden door de verhoogde veiligheidsmaatregelen die de afgelopen maanden werden genomen. 

"Het is totale chaos", zegt presidentskandidaat Martin Fayulu. Hij was ook kandidaat bij de vorige (omstreden) verkiezingen, in 2018. Fayulu zint op wraak omdat hij naar eigen zeggen "de eigenlijke winnaar is van de verkiezingen in 2018". Zijn aanhangers noemen hem al vijf jaar "de verkozen president", maar volgens officiële cijfers eindigde de man als tweede.

"Als niet alle mensen in stembureaus stemmen die door de CENI (de nationale verkiezingscommissie) zijn erkend, dan gaan we deze verkiezingen niet accepteren", zei hij nog. Fayulu wil dat protest gerust leiden, voegde hij daaraan toe.

Volgens Reuters zouden veiligheidstroepen in Bunia, in Oost-Congo, ook veiligheidsschoten hebben afgevuurd om demonstranten uiteen te drijven. Tijdens protesten daar werd een stembureau vernield en werden de stembiljetten vernietigd. Een ambtenaar van de provinciale verkiezingscommissie vertelt aan Reuters dat veel ontheemde mensen in hun woonplaats willen stemmen, maar dat dat niet kon. Dat leidt tot onvrede.

En ook verkiezingswaarnemers drukken hun bezorgdheid uit over de verkiezingen. Ze stellen de transparantie ervan in vraag. Zo zouden er onder meer problemen zijn met de kiezerslijst en onleesbare identiteitskaarten. 

"Het is duidelijk dat de grootste verkiezingsfraude van de eeuw plaatsvindt", zegt Nobelprijswinnaar en oppositiekandidaat Denis Mukwege. De verkiezingscommissie heeft herhaaldelijk de beschuldigingen van fraude van de oppositie verworpen.

De uitslag kennen we wellicht pas, zoals vijf jaar geleden, over enkele weken.