Opschudding rond Poolse openbare omroep: regering ontslaat voltallige directieteam, nationalisten bezetten kantoren

De Poolse openbare omroep TVP wordt gezien als een spreekbuis van de vorige populistische regering. De publieke media, die gecontroleerd werden door de nationalistische en populistische PiS-regering, werden er regelmatig van beschuldigd partijdige informatie en regeringspropaganda te brengen en aanvallen op de oppositie uit te voeren.

In het journaal werd Polen ‘belaagd’ door Brussel, Berlijn, illegale migratie en ‘LGTBQ+ideologie’. Oppositieleider Donald Tusk, sinds vorige week premier, werd er (letterlijk) afgebeeld als de duivel. Over de regering onder leiding van PiS berichtte TVP niets dan goeds.

De voorzitter en de leden van de raad van beheer van de televisie, radio en agentschappen zijn woensdag ontslagen, klinkt het in een mededeling van het ministerie. Een dag eerder liet de nieuwe regeringscoalitie het parlement een resolutie aannemen waarin ze oproept tot het “herstel van de rechtsorde, onpartijdigheid en geloofwaardigheid van de publieke media”.

Voormalig minister van Cultuur Piotr Glinski noemt de ontslagen “illegaal”. “Het is duidelijk een aanval tegen de onafhankelijke media en een schending van de wet”, verklaart hij aan AFP.

Enkele nationalistisch-populistische Polen hebben in de nacht van dinsdag op woensdag de bureaus van de openbare omroep bezet om “het pluralisme van de media” te verdedigen. “Er is geen democratie zonder pluralisme van de media of zonder sterkte antiregeringsmedia, en in Polen zijn dat de publieke media”, zei PiS-leider Jaroslaw Kaczynski. Recht en Rechtvaardigheid (PiS) kwam bij de verkiezingen in oktober wel als grootste uit de bus, maar de partij verloor de absolute meerderheid en had geen coalitiepartner.

De coalitie geleid door de pro-Europese Poolse premier Donald Tusk heeft nu de touwtjes in handen en zet zich onder meer in om de publieke radio- en televisiezenders te hervormen.

Andrzej Bobinski, directeur van de denktank Polityka Insight zegt dat het van groot symbolisch belang is dat de omroep op de schop gaat. “Wanneer iemand anders het nieuws voorleest, is dát het moment waarop mensen de verandering voelen”, stelt Bobinski. Oud-omroepdirecteur Marcin Wolski zei na de verkiezingen in oktober al dat er nood was aan verandering: “We hebben ergere propaganda gemaakt dan in de jaren zeventig”, en dus onder het communisme.

De president van Polen, Andrzej Duda, noemt de ontslagen dan weer ongrondwettelijk: “Een politiek doel mag geen excuus zijn om grondwettelijke beginselen en de wet te schenden. Daarom roep ik, gezien het optreden van de minister van Cultuur vandaag met betrekking tot de publieke media, Donald Tusk en de ministerraad om de Poolse rechtsorde te respecteren”, zegt hij op X, het vroegere Twitter.

Hoewel er een breder televisieaanbod is dan enkel TVP in Polen, heeft de publieke omroep een groot marktaandeel. Samen met de commerciële (nieuws)zenders Polsat en TVN zijn ze goed voor zo’n driekwart van de programmering. Maar TVP is als enige omroep gratis te zien en te ontvangen in elke uithoek van Polen. Het publiek van de openbare omroep bestaat ook voornamelijk uit oudere Polen die doorgaans niet naar alternatieve nieuwsbronnen zoeken.