Is kerstborrel wel nog van deze tijd nu onze work-life balance steeds belangrijker wordt?

Bent u gezapig aan het uitbollen richting een lang kerstweekend met geliefden, of bent u als een bezetene met schuim op de lippen de bezorgstatus van een pakje aan het volgen omdat uw manager het plots een leuk idee vond om iedereen in een kersttrui naar het werk te laten komen? Mensen doen gekke dingen in ruil voor een salaris, maar het kantoorkerstfeest blijft toch één van de meest intrigerende hoepelsprongen.

Begrijp me niet verkeerd. Ik heb een aangename werkplek, collega’s die ik oprecht een goeiemorgen toewens en een baas die meer dan te pruimen is, maar het beste kerstcadeau dat hij me onbewust heeft gegeven is dat we deze week niet samen aan de bubbels moeten. Tussen de soep, patatten, deadlines en de ‘tig andere dingen waarin we ons deze periode verslikken is zo’n professionele shindig eerder een verplicht nummertje, dan een kerstige versie van één van onze redactiefeestjes die ik tijdens het jaar wél met plezier bijwoon.

Gulzigheidsbuffet

Op zich is zo’n kantoorkerstfeest, helemaal wanneer het naast de werkuren plaatsvindt, een gek gegeven in een tijdperk waarin we onze relatie met onze jobs zijn gaan herdenken, onze grenzen tussen werktijd en privétijd steviger proberen af te bakenen en managers beseffen dat een pingpongtafel de burn-out niet kan weren. “De office christmas party is een reliek uit het verleden, toen werk nog een andere rol speelde in mensen hun levens”, zegt ook Peter Cappelli, professor hr aan de University of Pennsylvania. Aan The Atlantic legt hij uit hoe bazen zo’n eeuw geleden feesten organiseerden om hun werknemers iets leuks te geven op het einde van het jaar (vaak ook in de plaats van een bonus) maar evengoed om hen ervan te weerhouden hun grieven te kanaliseren in een vakbond.

Het kantoorkerstfeest werd een conventie, een manier waarop bedrijven niet enkel hun goede resultaten konden vieren (of slechte resultaten konden wegdrinken), maar ook om de team spirit te versterken en wellicht om onkosten te declareren. Zo gaan er verhalen rond van de decadente, vijf dagen durende Googlathon dat het techbedrijf in 2006 organiseerde, en bij de start van het nieuwe millennium had financieel dienstverleningsbedrijf Bloomberg naar verluidt meer dan een miljoen Britse pond veil om een kerstfeest in “Zeven Hoofdzonden” thema te houden, met een “gulzigheidsbuffet” waar varkenstroggen gevuld waren met truffels en snoep en een “lustruimte” waarin een metersbreed bed met paarse satijnen lakens pronkte.

Klinkt niet super 2023? Klopt.

Volgens Capelli zijn bedrijven doorgaans veel voorzichtiger geworden wat hun eindejaarsfeesten betreft - ze willen geen rechtszaak aan hun been omdat er ongelukken of overschrijdend gedrag plaatsvond onder hun niet meer zo toeziend oog. Bovendien gaf het na de financiële crisis in 2008 niet meer zo heel erg veel blijk van verantwoordelijkheid naar investeerders om een belachelijk budget in een borrel te pompen. Vorige week nog rapporteerde The Wall Street Journal dat verschillende (grote) bedrijven dit jaar veel kleinere, meer ingetogen bijeenkomsten organiseren. Een Britse bevraging uit 2019 van het jobplatform Jobsite gaf dan weer aan dat twintig procent van de werknemers in het VK liever geen kantoorkerstfeest zou hebben - iets waar een aantal Britse bedrijven de laatste jaren gehoor aan gaven door het budget van het feest te herverdelen als bonus of in voedselbonnen.

Ritueel

En toch. Toch kan een kantoorkerstfeest ook een hele positieve impact op een onderneming hebben, zegt professor hr Peggy De Prins (Antwerp Management School). “We hebben rituelen nodig om verbondenheid en tevredenheid te voelen - ook in onze werkplek. Zo’n kerstfeest is daar vaak het uitgelezen gelegenheid voor. Zeker na corona, waar heel wat bedrijven nog gedeeltelijk remote werken en veel werknemers zichzelf los voelen van het grotere geheel. Zo’n kerstfeest kan dan een moment van verbinding zijn, een moment waarop je het jaar kan afsluiten, waarop je kan vieren wat jullie dit jaar bereikt hebben als onderneming en om elkaar te bedanken. Maar alles hangt natuurlijk af van de context.” Een knaller van een kerstfeest wordt daarom niet enkel “opgelegd” vanuit het management, maar wordt met inspraak van het hele team georganiseerd en gedragen, zodat de bijeenkomst echt de waarden van het bedrijf en diens werknemers uitstraalt, zegt De Prins.

Onderzoek heeft immers al uitgewezen dat plezier op de werkplaats wel degelijk voor een boost in de moraal kan zorgen - pingpongtafels ten spijt - maar dat dit enkel opgaat in het geval van zogenaamd “self authorized fun”: plezier waar we met andere woorden zélf een handje in hebben. Zo oordeelde vorig jaar in Frankrijk een rechter in het voordeel van een consultant, die ontslagen werd nadat hij weigerde de bedrijfsfeestjes bij te wonen omdat hij geen heil zal in “opgelegd plezier”. Maar waar deze consultant de uitnodiging telkens durfde afslaan, ondergaan sommige mensen de bedrijfsborrel met het idee dat ze deze toch moeilijk kunnen overslaan - zelfs wanneer aanwezigheid niet verplicht is. Het blijft immers iets “van het werk”, wat mentaal moeilijk te weigeren lijkt.

Net datgene zouden managers moeten zien te doorbreken, zegt De Prins. “Ik noem dat contextuele intelligentie: een goede leidinggevende moet weten wat mensen in hun team (op dat moment zouden) waarderen en nodig hebben - en zorgt bovendien ook voor meer momenten van verbinding en appreciatie dan die ene kerstborrel per jaar.”

Laat het dus allemaal maar wat los, het is er immers de tijd van het jaar voor. Of u nu gaat zitten pruilen bij de printers of u vol overgave gaat laven aan de gratis cava: weet dat uw enthousiasme voor de kantoorkerstborrel geen weerslag heeft op uw functioneringsgesprek. Maar ga voor de zekerheid toch maar niet op de schoot van de ingehuurde kerstman zitten.