"Het is geen kind op bestelling" maar ook "kinderhandel zal blijven bestaan": verdeelde meningen over adoptiepauze

Kris en Marjolein zijn kandidaat-adoptieouders. Ze zitten in de laatste fase van hun adoptieproces. Omdat Kris zelf geadopteerd is uit India, koos het koppel India als herkomstland.

“We zouden waarschijnlijk zelf een kindje kunnen krijgen. Maar we kiezen bewust voor adoptie. We vinden het belangrijk om een kindje dat weinig of geen kansen heeft op een kwaliteitsvol leven op te vangen in ons gezin. We maakten de specifieke keuze voor een kindje met speciale noden. Hun toekomst staat er nog slechter voor in het herkomstland. Kleine medische ingrepen die in India heel duur zijn, kunnen we in België wel voorzien.”

“De laatste 30 of 40 jaar zijn er heel veel zaken in positieve zin veranderd. Ik ben daar een levend voorbeeld van”, zegt Kris. “Twee jaar nadat mijn adoptieouders hun procedure hadden opgestart, hadden ze mij vast. Ik was een perfect gezonde baby van 8 maanden oud. Die situatie zou zich nu nooit meer kunnen voordoen.”

“Er wordt eerst gekeken naar de eigen omgeving en familie van het kindje, en dan naar een oplossing in het herkomstland. Pas daarna wordt er een oplossing gezocht bij interlandelijke adoptie. Dat is het zogenoemde subsidiariteitsprincipe uit het Haags Adoptieverdrag."

"Ook werden we heel grondig gescreend. Er kwam een maatschappelijk onderzoek, de politie kwam langs, er werd met onze vrienden gesproken en gevraagd of we wel goede ouders zouden zijn, …”

“We voelen ons heel goed bij de adoptieprocedure”, zeggen Marjolein en Kris. “We hebben het gevoel dat er heel hard vanuit het belang van het kind wordt gedacht. Er wordt gekeken wie er goede ouders voor het kind zouden kunnen zijn, en niet omgekeerd. Het is geen kind op bestelling.”

“Om de twee jaar ga ik naar India”, zegt Kris. “Ik doe daar ook vrijwilligerswerk in het tehuis waar ik vandaan kom.” Via de adoptiedienst van het tehuis trachtte Kris meer informatie over zijn afkomst te verzamelen. “Zij hebben hun best gedaan om te zoeken, maar er was gewoon niets. Ze hadden enkel een voornaam. Calcutta is een miljoenenstad, en er is geen burgerlijke stand waar je naartoe kan gaan voor informatie.”

Kris heeft vrede genomen met de situatie. “Ik heb het verleden laten rusten. Ik ga mijn afkomst toch nooit vinden. Je kan er je levenswerk van maken om je afstamming te zoeken. Of je kan zeggen: Ik ben hier en ik ga er het beste van maken. Maar dat moet elke geadopteerde natuurlijk voor zichzelf beslissen.”

“We vinden niet dat de wantoestanden uit het verleden de toekomst van interlandelijke adoptie mogen hypothekeren. Zonder afbreuk te willen doen aan het verdriet en de emoties van geadopteerden waarbij er sprake was van fouten in hun dossier”, zeggen Marjolein en Kris.

“Er zal altijd een risico op fouten blijven bestaan. Maar we vinden niet dat dat de reden mag zijn om alle kinderen waarvoor geen oplossing wordt gevonden in het herkomstland een mooie toekomst te ontzeggen.” Het koppel vindt dat de overheid de adoptiepauze moet aangrijpen om een centraal controleapparaat uit te bouwen. “Het is vooral belangrijk dat er een degelijke en transparante procedure wordt uitgewerkt die kan garanderen dat er niet gesjoemeld wordt met adoptiedossiers in herkomstlanden. We hebben daar alle vertrouwen in.”

De adoptiepauze moet ook niet té lang duren. “De adoptieprocedure duurt al zo extreem lang. Het is belangrijk dat interlandelijke adoptie in de toekomst degelijk gebeurt. Maar er moet perspectief zijn voor kandidaat-adoptieouders.”

Ook Gitte is geadopteerd. Maar zij houdt er een heel andere mening op na. In het dossier van Gitte is sprake van fraude. Al jaren is ze op zoek naar haar biologische moeder, maar tevergeefs. “De persoon die op papier mijn moeder was, bleek na een DNA-test niet mijn echte biologische moeder."

Gitte zou haar biologische moeder graag nog vinden, maar veel hoop heeft ze niet. “Voor mij stopt het. Ik heb geen aanknopingspunt. Mijn documenten zijn vals.” En ook: “Ik ben bijna 40 jaar. De levensverwachting in Guatemala is niet zo hoog als in Europa. De tijd tikt dus.”

“De maand december is moeilijk”, zegt Gitte. “En er zijn zo nog momenten. Op mijn verjaardag bijvoorbeeld. Dan denk ik van oké we zitten hier allemaal te klinken en hapjes te eten, maar wie zegt dat het vandaag eigenlijk mijn verjaardag is?”.

Al in haar jeugd bracht adoptie voor Gitte vele vragen en onzekerheden met zich mee. En ook later blijven die spelen. “Vele vragen zijn voor anderen zo gewoon maar voor mij onbekend: Wie ben ik? Op wie lijk ik? Heb ik nog familie? Denken ze soms aan mij? Zagen ze mij graag? Dat zijn vragen die voor mij altijd onbeantwoord zullen blijven."

"Ik heb een goede opvoeding gehad. Ik heb kunnen studeren. Ik heb alles wat ik moet hebben. Maar dat is niet de essentie. Niet-geadopteerden zeggen altijd van 'kijk je bent toch gelukkig', maar daar gaat het niet om. Verschillende vragen en onzekerheden blijven altijd meespelen."

Nadat Gitte ontdekt had dat ze niet de dochter was die haar ‘biologische moeder’ ooit weggaf, besloot ze haar naam te wijzigen. “Ik ben die persoon niet, dus waarom moet ik met die naam blijven rondlopen? Als mijn 'biologische moeder' haar dochter ooit vindt, mag zij die naam dragen.”

Gitte gelooft niet dat waterdichte adoptiedossiers ooit realiteit kunnen worden. Ze ziet het systeem van interlandelijke adoptie liever voorgoed verdwijnen. “Kinderhandel zal altijd blijven bestaan.”

“Niet iedereen heeft een vals dossier. Maar er wordt biologische moeders dikwijls iets voorgehouden. ‘Van je hebt het een beetje moeilijk om nu voor je dochter of zoon te zorgen. We zullen hem of haar even meenemen naar het weeshuis. Zo kan jij op adem komen.’ En dan verdwijnt dat kind. Of in de ziekenhuizen is ook een heel frequent verhaal. En dat gaat blijven bestaan.” 

De adoptiediensten ontvangen jaarlijks een werkingsbudget van meer dan een miljoen euro. Stemmen gaan op om dat geld elders te investeren. Bijvoorbeeld in lokale kinderzorg in de herkomstlanden.

“Wij geven grif toe dat 1 miljoen euro veel geld is”, zeggen Kris en Marjolein. “Maar Vlaanderen investeert toch ook miljoenen in onderwijs of gezondheidszorg. Ook daar betalen mensen die zelf geen kinderen hebben mee. Adoptie is een vorm van solidariteit.”

Gitte vindt dat een deel van dat bedrag zeker geïnvesteerd moet worden in nazorg van geadopteerden. “De zoektocht naar je biologische moeder, de rootsreis, de DNA-testen, de kosten van de psycholoog, ... Dat loopt wel op. Maar die kosten zijn broodnodig om trauma's te verwerken en te weten wie je bent. Als geadopteerde heb je niet voor adoptie gekozen. Wij zijn daarin gegooid. En ga nu maar verder.”