Hij zat bijna een halve eeuw onterecht in de cel, nu is Amerikaan Glynn Simmons eindelijk vrij

Tweeëntwintig jaar oud was Glynn Simmons toen hij wegens moord ter dood werd veroordeeld. De president van de Verenigde Staten heette Gerald Ford, het Amerikaanse leger had zich een paar maanden eerder halsoverkop teruggetrokken uit Vietnam en de best bezochte film in de bioscoop was Jaws. Simmons zelf was net naar Oklahoma verhuisd om een baan te vinden. Het was het jaar 1975.

Bijna een halve eeuw later stelde een rechter in de Amerikaanse staat Oklahoma officieel vast dat Simmons de moord die hem werd aangerekend, niet heeft gepleegd. Simmons (70) was in juli al vrijgelaten op borgtocht, nadat was gebleken dat ontlastend bewijsmateriaal nooit aan zijn verdediging was overhandigd.

Simmons is nu de houder van een wrang Amerikaans record. Volgens het National Registry of Exonerations (NRE), een project van twee Amerikaanse universiteiten dat alle vrijspraken bijhoudt van verdachten die onschuldig bleken te zijn, is hij degene die het langst onterecht heeft vastgezeten: 48 jaar, een maand en achttien dagen, ofwel ruim twee derde van Simmons’ leven.

Nog in leven

Dat Simmons überhaupt nog leeft, dankt hij aan het feit dat het Amerikaanse Hooggerechtshof de uitvoering van doodvonnissen in de jaren zeventig tijdelijk had opgeschort. Volgens de opperrechters botste de willekeurige manier waarop de doodstraf in de VS werd opgelegd met de grondwet. Tegen de tijd dat Oklahoma dat probleem met nieuwe wetgeving had verholpen, was Simmons’ straf al omgezet in levenslang.

De moord die Simmons werd aangerekend, gebeurde in de laatste dagen van december 1974. Twee gewapende mannen overvielen een slijterij in Edmond, een stad in Oklahoma. Voordat ze de kassa van de drankencentrale leegroofden, schoten de mannen de 30-jarige winkelbediende Carolyn Sue Rogers door het hoofd. Zij overleed in het ziekenhuis.

Het bewijs tegen Simmons leunde zwaar op de getuigenverklaring van een andere klant in de slijterij. Deze 18-jarige vrouw werd eveneens door het hoofd geschoten, maar overleefde. Hoewel ze zelf zei de schutter niet goed te hebben gezien, liet de politie haar de daders identificeren. De vrouw wees Simmons en een andere man aan.

Onbetrouwbare getuige

Al eind jaren negentig ontstonden er twijfels over deze getuigenverklaring. Een privédetective haalde een document boven water waaruit bleek dat de getuige ook een andere man als verdachte had aangewezen. Begin dit jaar voerde Simmons’ verdediging daarbovenop een rapport aan waarin een deskundige in de identificatie door ooggetuigen gehakt maakte van het bewijs. Door onder meer stress zou de vrouw een onbetrouwbare verklaring hebben afgelegd.

Simmons heeft altijd gezegd dat hij ten tijde van de moord nog nooit een voet in Oklahoma had gezet. Op de dag van de moord zou hij met vrienden hebben gebiljart in een stad meer dan 1.000 kilometer verderop. Verschillende vrienden bevestigden zijn alibi. De andere veroordeelde was al in 2008 vrijgekomen.

Onterecht veroordeelden

Simmons is bij lange na niet de enige Amerikaanse gevangene wiens veroordeling na verloop van tijd moest worden vernietigd. Volgens het NRE kwamen dit jaar nog 134 andere onterecht veroordeelden vrij. Mensen met een zwarte huidskleur, zoals Simmons, zijn oververtegenwoordigd in de cijfers: ruim 60 procent van de onterecht veroordeelden is zwart, terwijl die groep maar 14 procent van de bevolking van de VS uitmaakt.

Ook in de dodencel komen zo nu en dan onschuldige burgers terecht. Volgens het in Washington gevestigde Death Penalty Information Center zijn de afgelopen vijftig jaar zeker 195 Amerikanen na een doodvonnis alsnog vrijgesproken, Simmons meegerekend. In diezelfde periode werden bijna 1.500 executies uitgevoerd. Momenteel wachten nog ongeveer 2.300 mensen in de VS op de uitvoering van hun doodvonnis.

Leverkanker

Wie hoopt dat Simmons’ vrijlating een vrolijk einde van zijn levensverhaal vormt, komt bedrogen uit. Ook buiten de gevangenis zit het hem vooralsnog niet mee. Kort na zijn vrijlating werd bij hem leverkanker geconstateerd, waarvoor hij momenteel chemotherapie ondergaat.

Ondertussen heeft Simmons moeite om rond te komen. Volgens zijn advocaat moet Oklahoma hem 175.000 dollar (159.000 euro) aan schadevergoeding betalen, maar dat bedrag moet hij ook gebruiken voor zijn medische behandelingen. In theorie zou Simmons via de federale rechter een hogere vergoeding kunnen afdwingen, maar zo’n proces kan jaren duren. Daarom is Simmons een crowdfunding begonnen. Donderdagmiddag had hij al meer dan 100.000 dollar ingezameld.

Simmons wil de tijd die hem in vrijheid rest gebruiken om zich in te zetten voor andere mensen die onterecht in de gevangenis zitten. “Wat is gebeurd, kan niet teruggedraaid worden”, zei hij dinsdag nadat de rechter hem zijn vrijheid had teruggegeven. “Het is een les in veerkracht en vasthoudendheid. Laat niemand je vertellen dat iets niet kan gebeuren, want het kan wel.”