‘Mensen krijgen hun dagtaken simpelweg niet afgewerkt’: voor stakende Lidl-werknemers is het genoeg geweest

Achter de glazen ingangsdeur van de Lidl in Evere, de grootste van het land, uiten vakbondsafgevaardigden Adnan Najar (ACLVB), Deniz Agbaba en Joëlle Van Houteghem (BBTK) zich om de zoveel seconden uit in gebarentaal. De hele namiddag lang melden zich klanten, meestal met de lege boodschappenwagen al anticiperend op het elektronische oog. Maar de glazen deur blijft dicht op wat een van de drukste dagen van het jaar zou moeten zijn. Sommige mensen reageren net niet wanhopig. “Moeten we dan naar de Delhaize of wat? Dan wordt de kerst dubbel zo duur.”

De staking begon ’s ochtends na een oproep van de Franstalige christelijke vakbond CNE. “Wij vonden dat vreemd, want dit zijn helemaal niet de signalen die wij opvingen van onze sociale partners”, zei Lidl-woordvoerster Isabelle Colbrandt vrijdagmiddag. “Het is een geïsoleerde actie. In Vlaanderen merk je er helemaal niks van.”

Werkdruk

Volgens Lidl ging het om een actie die beperkt bleef tot zeven à acht hoofdzakelijk Waalse filialen op een landelijk totaal van 311 waar ofwel werd gestaakt of waar de ingang was geblokkeerd door vakbondsdelegaties. Maar dat was de situatie tot voor 14 uur vrijdagmiddag. Een uurtje na de start van de late shift om 13 uur volgde het personeel in zeventien à achttien Brusselse filialen een intussen ook door de socialistische BBTK en de liberale ACLVB ondersteunde oproep.

In Evere, maar ook in de filialen in Anderlecht, Molenbeek, Schaarbeek, Elsene, Sint-Agatha-Berchem en Vorst lijken hele rijen gevulde kalkoenen en borrelhapjes het kerstweekend te zullen missen. Je wilt er liever niet bij stilstaan hoeveel dieren enkel hebben geleefd om tijdens dit ene weekend uiteindelijk toch niet te worden opgepeuzeld.

“Het gaat de stakers vooral om werkdruk”, zegt Deniz Agbaba. “Dit verhaal sleept aan sinds 2018, toen er ook stakingen waren. Het ging toen al om een nieuw systeem van bepaling van de nodige personeelsbezetting. Lidl maakt uurroosters op basis van het aantal gescande artikelen aan de kassa en niet meer op basis van omzet. Dat is een heel verschil, vooral sinds corona. Toen deden mensen hun inkopen in heel grote hoeveelheden. Daardoor is de balans tussen verkoop en de noodzakelijke personeelsbezetting nog verder verstoord.

“In heel wat Lidl-filialen werden arbeidsuren gewoon geschrapt. In sommige, zoals Evere, loopt dit op tot tweehonderd uur op weekbasis. Minder mensen moeten veel meer werk verrichten en als klant kun je dit zien aan de ongeopende paletten op de winkelvloer. Het personeel komt er niet meer aan toe om de producten in de rekken te leggen.”

‘Minder dan het minimumloon’

Volgens CNE werd onlangs op een ondernemingsraad aangekondigd dat de directie het aandeel studentenarbeid wil opvoeren van 9 naar 12 procent. Isabelle Colbrandt (Lidl) betwist dit cijfer: “Dit is echt helemaal niet ons doel, integendeel. Er zijn de laatste maanden net heel wat contracten van bepaalde duur omgeschakeld naar onbepaalde duur. Wij zouden nooit zonder overleg met de sociale partners het aandeel studentenarbeid vermeerderen. We zijn echt verwonderd, want we zijn continu in dialoog. We vinden dit een zeer ongelukkig moment. Er is de voorbije dagen zoveel energie gestopt in het mooi vullen van al onze winkels.”

Achter de glazen poort in Evere kan Joëlle Van Houteghem (BBTK) enkel beamen dat het zonde is. “Maar het kan zo echt niet verder”, zegt ze.

Volgens Deniz Agbaba (BBTK) is bij Lidl een stille race to the bottom aan de gang die zich uit in een groeiend ziekteverzuim, stress en fysieke klachten. “Mensen komen met lood in de schoenen naar hun werk”, zegt ze. “Mensen krijgen hun dagtaken simpelweg niet afgewerkt. Wat je ook ziet, zijn heel veel nodeloos ingewikkeld gemaakte deeltijdse contracten. Meer dan negenhonderd mensen hebben bij Lidl een contract voor 24 uur per week en willen heel graag naar voltijds, zijnde 32 uren. Daar wordt meestal niet op ingegaan, maar de gaten in de roosters worden dan opgevuld door studenten. Die verdienen nog altijd minder dan het minimumloon.”

Variabele contracten

Bij Lidl werken 11.000 mensen, en volgens de bonden worden de werkroosters verspreid via variabele contracten. “Dat betekent dat mensen pas drie weken op voorhand weten wanneer ze moeten werken”, zegt Agbaba. “Bij Lidl veranderen die roosters constant. Je rustdag valt altijd op een andere dag. Mensen kunnen zich niet organiseren om er een andere deeltijdse job bij te nemen.”

Volgens de vakbondsvrouw is het niet toevallig dat vooral in Brussel vrij massaal werd – en mogelijk zaterdag opnieuw wordt – gestaakt. In Brussel zijn zes op de tien gezinnen eenoudergezinnen, wat in de praktijk doorgaans betekent dat in Brusselse Lidl-filialen een erg hoog aantal alleenstaande vrouwen werkt. Velen onder hen moeten tussen de wisselende uren ook nog eens de zorg voor hun kinderen georganiseerd zien te krijgen. “Vrouwen die bij Lidl werken staan er in Brussel alleen voor”, zegt Agbaba. “Zij zijn de grootste dupe van die precaire contracten. Op een gegeven moment voelen ze dat het zo echt niet verder kan.”