Achter de schermen van ‘Vrede op aarde’: ‘Het is bijna decadent hoeveel werk er in dit programma steekt’

Met lichte tred wandelt Sven de Leijer door de gangen van Videohouse. Hij steekt zijn hoofd een redactielokaal binnen, krijgt zijn kostuum aangereikt, gaat in zijn eigen kleedkamer op zoek naar de bijpassende schoenen. Over vijf uur beginnen de eerste opnames van het nieuwe Vrede op aarde-seizoen en er is bedrijvigheid, maar geen chaos. “Ik weet wat Erik Van Looy bedoelt als hij zegt dat hij de opnames van De slimste mens ter wereld de mooiste tijd van het jaar vindt: net als hij werk ik een heel jaar lang toe naar een korte tijd in de studio, samen met een team dat niet zo heel vaak verandert.”

In die studio valt vooral de nieuwe sofa op. De rest is opgefrist, maar subtieler. Nieuwe gordijnen, kleine schilderwerken, niets dat de traditionele kijker verontrusten zal. Het is een wetmatigheid dat alle studio’s kleiner zijn in het echt dan ze lijken op tv, maar die van Vrede op aarde is echt de woonkamer die de kijker ziet. De Leijer heeft niet liever, vertelt VRT 1-netmanager Lotte Vermeir. “Hij moet de mensen in zijn nek voelen hijgen. Eens een publieksopwarmer, altijd een publieksopwarmer.”

In haar praatje voor de pers stipt Vermeir aan dat Vrede op aarde als een van de weinige programma’s nog stijgende kijkcijfers laat optekenen. Het eerste seizoen in 2017 lokte zo’n 770.000 kijkers per avond, vorig jaar haalde de best bekeken aflevering 1.347.309 kijkers. Vrede op aarde kwam zo op plaats elf te staan in de lijst met populairste programma’s van het jaar, vóór Thuis, Down the Road, Het huis en De allerslimste mens ter wereld.

Verjaardagswensen

Tijd voor de repetitie, die eerder een technische doorloop is. De plaatsen van de gasten worden ingenomen door scenarist Jasper Posson, publieksopwarmer Roel Steeno en eindredacteur Yannick Dekeukelaere, maar die geven bewust sarcastische antwoorden en letten vooral op wat er op de videoschermen gebeurt. Een filmpje met de beste beelden van de webcam in de radiostudio van MNM moet net iets vroeger op het scherm komen, een foto van Bent Van Looy met blote benen mag wat langer blijven staan. “Ik mis dat laatste beeld van Mia Doornaert”, zegt Posson. “Ze trok zo’n gezicht, ik kan het niet uitleggen.” Hier en daar wordt een grap strak getrokken, maar de afspraak is dat De Leijer zoveel mogelijk improviseert.

De uitzondering daarop zijn de monoloogjes die De Leijer brengt met fragmenten uit journaals en andere tv-programma’s als basis. “Vroeger discussieerden we daarover in de montage, nu heb ik in de lente al wat grappen getest op het studiopubliek van De ideale wereld”, zegt De Leijer. De eerste voorbereidingen beginnen zelfs al in januari, zegt Dekeukelaere. “De meesten van ons zijn dan nog bezig met andere programma’s, maar in de WhatsApp-groep vliegen de grappige screenshots heen en weer. In maart en april begint een klein team, onder wie Sven, al wat ideeën uit te werken. De scripts van de filmpjes met Soe Nsuki worden dan al geschreven. Die moeten in december ook relevant zijn, we hebben het budget niet om draaidagen weg te gooien.” De Leijer vult aan: “Ten laatste eind augustus moeten alle gasten van de chalet vastliggen.”

De chalet is Vrede op aarde-lingo voor de vakantiewoning in Vielsalm waar De Leijer elk jaar naartoe trekt om met een roedel BV’s te beslissen wie de Vrede op aarde-awards krijgt. Vanuit de regiekamer zien we de eerste clips, waarin gasten als Fien Germijns, Amir Bachrouri en Tom Waes door De Leijer op hoogstpersoonlijke wijze worden verwelkomd – spoilers zouden hier zonde zijn – en hoe vaste juryvoorzitter Jan Peumans liefdevol op stang wordt gejaagd.

Het idee van de chalet komt van bij De ideale wereld, vertelt De Leijer: “Ik had me daar ontpopt tot politiek journalist en organiseerde als klapstuk een kerstdiner voor de Vlaamse regering, bij mij thuis. Olivier Goris, toen nog netmanager bij Eén, had dat gezien en vertelde me dat hij een feelgoodprogramma zocht voor in de kerstvakantie. Bekende mensen aan de dis, dat vond hij tof en ik ook, maar ik wilde het niet meer bij mij thuis doen. Zo is de chalet in het leven geroepen.”

Peumans is trouwens de enige politicus in Vrede op aarde: vroeger durfde De Leijer nog weleens een minister uit te nodigen in de studio, maar vorig en dit jaar stuurde hij geen uitnodigingen naar de Wetstraat: “Dat is zo gegroeid. Volgend jaar zijn het verkiezingen, laat ze eerst hun job doen.”

Op tv oogt het bijzonder relaxed, die degusterende en debatterende beroemdheden, maar volgens De Leijer is het een gekkenhuis: “We nemen drie dagen lang op, van ’s ochtends vroeg tot middernacht, en in die tijd moeten er zes clips worden gedraaid voor elk van de dertien afleveringen.” En dan komt er dit jaar nog een spin-off bij voor VRT MAX: Chalet Challenges, waarin de juryleden opdrachtjes moeten uitvoeren bij elkaar.

De kameraadschap die we in Vielsalm zien ontstaan, is volgens De Leijer echt: “Elke lichting van chaletgangers heeft trouwens zijn eigen WhatsApp-groep, waarin Jan Peumans iedereen verjaardagswensen stuurt. Als Siska Schoeters in Het Belang van Limburg staat, kun je er zeker van zijn dat de voorzitter er een foto van neemt en het in de groep zet. De man is onvervangbaar: mocht Jan ooit stoppen, dan stopt de chalet.”

Nooddorp

Eigenlijk is Vrede op aarde een paar programma’s bij elkaar. Er is de verkiezing in de chalet, ergens tussen reality en sketchshow in, er zijn de studiogesprekken met tussendoor de monologen van De Leijer en er zijn de filmpjes van Nsuki. “Het is bijna decadent hoeveel werk er in dat programma steekt. Je jaagt er in één ruk dertien zondagavondshows door”, aldus Dekeukelaere. Terwijl hij het zegt, blinkt er iets in zijn ogen. “Dit is de tv waardoor ik tv ben beginnen te maken. Oldskool, ambachtelijk, zoals Bart De Pauw en Tom Lenaerts dat deden met Schalkse ruiters. Het is ook een kwestie van beroepseer, natuurlijk. Vorig jaar vierde Soe in een van haar filmpjes de nationale feestdag van Oekraïne in een nooddorp vol gevluchte Oekraïners. We hadden gemakkelijk één hoekje van dat terrein kunnen inkleden, maar hebben effectief voor dat hele dorp een volwaardig feest in elkaar gestoken.”

Nog een voorbeeld van ambacht. Op de repetitie kondigt De Leijer zijn gast Matteo Simoni aan met een fragment van Wim De Vilder die het heeft over “een jonge wolf uit de Limburgse roedel”. Een stukje nieuws uit de context rukken is een klassieker die het al doet sinds Alles kan beter, maar je hebt er dan wel iemand voor nodig die al die nieuwsuitzendingen bekijkt, er notities bij neemt en voor elk moment het goede fragment weet te vinden. Sven de Leijer, Yannick Dekeukelaere, zelfs Woestijnvis-baas Hazel Pleysier zeggen het allemaal: beeldredacteur Duncan Claeyssens, want over hem gaat het hier, is het geheime wapen van Vrede op aarde. Ook van De ideale wereld trouwens, toen Jan Jaap van der Wal het programma nog presenteerde, en vroeger van Man bijt hond.

“Dat van die wolf noem ik een ‘afzonderbaar’ zinnetje, een stukje waarin het journaalanker wat creatiever met zijn taal omspringt. Zoiets vind je in bijna elke aankondiging terug”, zegt Duncan. “Een andere klassieker is trompe-l’oeil of gezichtsbedrog: Wim De Vilder die een item over Tomorrowland brengt en door het beeld op het grote scherm wel midden op het festivalterrein lijkt te staan. Ik let ook op beeldspraak. De coronajaren waren op dat vlak dankbaar voor mij, ik hield alle uitspraken bij van mensen die het virus als een persoon beschreven. Het virus heeft dat niet graag, het virus houdt van feestjes, dat soort dingen.”

Zijn pièce de résistance was een staaltje onderzoeksjournalistiek over Amerika-journalist Björn Soenens. “Hij mocht in het begin van zijn correspondentschap niet te ver van zijn huis gaan staan om verslag uit te brengen. Ik ben de achtergrond van zijn stand-ups gaan vergelijken met Google Maps en zo vond ik waar in New York hij woonde. Niet de straat, maar het huis.”

Claeyssens wuift de lof van zijn collega’s weg – “Hier werken nog uitstekende beeldredacteurs, maar die kijken dan bijvoorbeeld naar de vaste camera in de MNM-studio”. Wel vreest hij dat zijn beroep uitsterft: “Ik kon Vrede op aarde lang combineren met andere programma’s, maar nu is er niemand meer buiten Woestijnvis die zoveel nieuwsarchief nodig heeft. En het kan niet anders dan ambachtelijk: 90 procent van wat ik noteer, haalt het scherm niet.”

Halen het scherm wel: Matteo Simoni, die drie kwartier voor de uitzending nog in de make-up zit; Kawtar Ehlalouch, die dan al helemaal klaar is en met haar avondmaal in de hand door de gangen loopt, en Bent Van Looy, aan wie niet te zien is of hij nog veel werk heeft voor de opname, hij draagt immers altijd een net pak. Sven de Leijer wandelt voorbij, iets sneller dan daarstraks, nog steeds kijkend als de beste leerling van de klas op 1 september.

Vrede op aarde, vanaf 24 december om 20.20 uur op VRT 1.