Paul Magnette pleit voor een wereld zonder groei, een verbijsterend pleidooi voor een kandidaat-premier. Zonder groei gaat onze overheid failliet, kunnen we onze welvaartsstaat vergeten en komen we in een nog meer gepolariseerde samenleving terecht. Een wereld zonder groei is geen ideaalbeeld, maar een doemscenario.

Paul Magnette, die eerder al zijn ambitie uitsprak om de volgende premier te worden, pleitte vorige week in Knack voor ‘agrowth’, volgens zijn definitie de afwezigheid van groei. Volgens Magnette is het niet langer nodig om te groeien, we moeten gewoon meer herverdelen. Dat is een ronduit gevaarlijk idee dat zou leiden tot het opblazen van onze welvaartsstaat en een nog meer gepolariseerde samenleving dan we vandaag al hebben. Het kan zeker geen basis zijn voor het beleid van een volgende premier.

Kampioen herverdeling

Het pleidooi van Magnette voor meer herverdeling past in een langere campagne voor faire, lees hogere, belastingen, hogere uitkeringen en meer inmenging vanuit de overheid. Daarbij negeert hij nogal vlot dat België vandaag al één van de meest herverdelende welvaartsstaten onder de industrielanden heeft, wat nu al resulteert in één van de meest gelijke inkomensverdelingen. Die verdere herverdeling zou dan concreet de vorm aannemen van hogere belastingen, allicht op multinationals, vermogens, hogere inkomens, en hogere uitkeringen. En dat terwijl we vandaag al de tweede hoogste totale belastingdruk en de tweede hoogste overheidsuitgaven van Europa hebben. In theorie kan dat model nog verder doorgedreven worden. In de praktijk zijn er grenzen aan die herverdeling. Een te hoge belastingdruk dreigt bedrijven en kapitaal weg te jagen, wat dan zou resulteren in een krimpende economie, waardoor er een nog zwaardere belastingdruk nodig zou zijn om de hogere overheidsuitgaven te blijven financieren. We kunnen natuurlijk de grenzen van die herverdeling gaan testen, maar dat wordt meer dan waarschijnlijk een somber verhaal voor onze toekomstige welvaart.

Een samenleving zonder groei

Nog erger is het idee dat we zonder groei kunnen. Dat wijst op een totaal onbegrip van het belang van groei in onze economie en samenleving. Zonder groei zouden beide er fundamenteel anders uitzien. Economische groei is van cruciaal belang voor onder meer onze pensioenen, onze overheidsfinanciën, de duurzame transitie en de samenhang in onze samenleving.

• Vergrijzingsfactuur: door de veroudering van de bevolking moeten we de komende decennia meer gaan uitgeven voor pensioenen en zorg. De ramingen van de Studiecommissie voor de vergrijzing wijzen op een toename van de sociale overheidsuitgaven met een dikke 20 miljard in euro’s van vandaag tegen 2070. Maar dat scenario is gebaseerd op een hypothese van een aanhoudende economische groei. Zonder die groei zou de factuur nog veel hoger oplopen. Volgens de Studiecommissie kijken we in zo’n scenario op termijn aan tegen een vergrijzingsfactuur van zo’n 80 miljard.

• Overheidsschuld: economische groei helpt om onze overheidsschuld nog enigszins draaglijk te houden. Zonder groei zou meteen een rentesneeuwbal op gang komen die onze schuld spectaculair zou doen ontsporen. Standaardscenario’s die vertrekken vanuit de huidige toestand van onze overheidsfinanciën geven aan dat onze overheidsschuld in een scenario zonder economische groei, nog zonder de impact op de vergrijzingsfactuur, zou exploderen naar 400% tegen 2060. Dat is een simulatie, geen voorspelling. In zo’n scenario zouden we al veel sneller onder druk komen van de financiële markten.
• Duurzaamheid: de duurzame transitie zal de komende jaren alleen maar versnellen, maar daarvoor zijn enorme investeringen nodig, zowel van bedrijven, van gezinnen als van overheden. Om die investeringen mogelijk te maken, is net meer economische groei nodig, niet minder. Zonder groei zal het alsmaar moeilijker worden om de noodzakelijke middelen vrij te maken om te investeren in die duurzame transitie.
• Zero-sum game: zonder groei wordt onze economie een zero-sum game. Individuen/groepen binnen onze samenleving kunnen er dan enkel nog op vooruit gaan ten koste van anderen. Dus, tenzij we allemaal onze wensen om erop vooruit te gaan in het leven, en onze hoop dat onze kinderen beter af zullen zijn, laten varen, komen we zonder groei terecht in een nog veel meer gepolariseerde wereld dan wat we vandaag al kennen.

Donker toekomstbeeld

Een economie of samenleving zonder groei is geen ideaalbeeld, integendeel. In zo’n scenario zou onze overheid vrij snel failliet gaan, en zouden we onze huidige welvaartsstaat al snel mogen vergeten. De duurzame transitie zou eerder teruggedraaid worden dan versneld, en we zouden op termijn zo goed als allemaal slechter af zijn. Het is ronduit verontrustend dat een kandidaat-premier voor zo’n scenario pleit. Om de vele uitdagingen, onder meer op sociaal vlak en op het vlak van duurzaamheid, aan te pakken, is net meer economische groei nodig, niet minder.

Over de auteur: Bart Van Craeynest is hoofdeconoom bij Voka en auteur van het boek België kan beter