Terwijl de bombardementen voortduren: wat kan VN-gezant Sigrid Kaag nu al betekenen voor wederopbouw Gaza?

Humanitaire hulp naar Gaza faciliteren, coördineren, monitoren en verifiëren. Dat is, volgens een verklaring van de Verenigde Naties, waar de nieuwe functie van de Nederlandse ontslagnemend minister van Financiën en vicepremier Sigrid Kaag (D66) in grote lijnen op neerkomt. 

Op vraag van VN-secretaris-generaal Antonio Guterres zegde de Nederlandse toppolitica toe voor de rol als coördinator voor Humanitaire Hulp en Wederopbouw in Gaza. Daarmee begint Kaag aan een opdracht die zacht uitgedrukt niet eenvoudig is. De situatie op vlak van basishygiëne, voedselzekerheid en toegang tot water is er totaal ontoereikend. Daarnaast werd de afgelopen weken al duidelijk hoe lastig het nu al is om humanitaire hulp ter plaatse te krijgen. 

"Het is een slangenkuil waarbij je met alle partijen zal moeten samenwerken om die hulp naar daar te krijgen", vertelt professor internationaal recht Jan Wouters (KU Leuven) in "De wereld vandaag" op Radio 1. "In dezelfde veiligheidsresolutie die haar functie vermeldt, wordt uitdrukkelijk gezegd dat de Israëlische regering in Noord-Gaza opnieuw doorgangen heeft geopend. Ook vanuit Egypte moeten nieuwe leveringen komen, net zoals dat ook vanuit de Middellandse Zee zal moeten gebeuren. Dat zal ze moeten coördineren."

BELUISTER - Hoe kan Kaag als speciale VN-gezant het verschil maken in Gaza?

Uiteraard wordt zoiets een moeilijke opgave, benadrukt Wouters. Maar op omstandigheden die een structurele heropbouw mogelijk moeten maken, is op dit moment nog veel minder zicht — zeker nu een wapenstilstand niet voor binnenkort lijkt. “In het mandaat is er dan ook nog niet veel sprake van die wederopbouw”, vertelt hij. Er zal eerst een staakt-het-vuren nodig zijn voor er ook ruimte is voor een “hernieuwd, diplomatiek offensief”.

“De veiligheidsraad heeft wat dat betreft al in zijn kaarten laten kijken, omdat ze zeiden dat de Gazastrook opnieuw helemaal onder het gezag van de Palestijnse autoriteit moet komen. Dat is momenteel al enkele jaren niet het geval.” 

Als er al een politieke oplossing zou komen, moet de heropbouw ook nog betaald worden. "De eerste schattingen ramen die op ongeveer 50 miljard dollar. Waarschijnlijk wordt dat meer, want de bombardementen gaan nog altijd voort. We weten nog niet van wie dat geld zal moeten komen. Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten: die zouden bereid zijn geld op tafel te leggen."

"De Verenigde Staten en de Europese Unie zijn daar heel wat minder enthousiast voor, die hebben de financiële hulp voor Oekraïne nog in hun achterhoofd. Bovendien leeft ook de vrees dat er na de wederopbouw opnieuw bombardementen zouden komen, zoals in het verleden al gebeurde."

Maar die pistes zijn vandaag nog niet aan de orde. "Kaag zal zich in eerste instantie moeten focussen op de nood aan humanitaire hulp. Maar met haar palmares, denk ik dat ze daarvoor de geschikte persoon is."