Ex-journaliste mag het dan toch niet opnemen tegen Poetin wegens ‘procedurele fouten’, maar ze heeft een plan B

Er klinkt gejuich, er is applaus en er zijn bloemen wanneer Jekaterina Doentsova met een brede glimlach door een zijdeur het gebouw van het Hooggerechtshof in Moskou uitkomt. Enkele tientallen sympathisanten zijn woensdag naar hier gekomen om haar een hart onder de riem te steken bij de behandeling van het hoger beroep tegen het besluit van de centrale kiescommissie om haar niet toe te laten tot de race om het presidentschap.

De uitkomst van dat hoger beroep is dan al bekend. Rechter Oleg Nefjodov – dezelfde die enkele weken geleden de ‘internationale lgbtq+-beweging’ als ­‘extremistisch’ beschreef – heeft zojuist de kiescommissie in het gelijk gesteld en Doentsova wegens procedurele fouten de voet dwars gezet.

“Zoals het er nu uitziet kan ik niet deelnemen aan de presidentsverkiezingen”, zegt Doentsova. “Maar ik vind dat we de moed niet mogen verliezen. We moeten niet stoppen. De beweging die is ontstaan, moet behouden blijven.”

Doentsova (40) is dé grote verrassing in de aanloop naar de Russische presidentsverkiezingen in maart. Ze is geboren in Siberië, maar verhuisde als kind naar de provincie Tver, tussen Moskou en Sint-Petersburg. Voordat ze de lokale politiek inging, werkte ze in het stadje Rzjev als televisiejournalist. Het besluit zich kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen is haar eerste stap in de landelijke politiek.

Het bracht duizenden mensen in beweging die zich tot dusverre op de vlakte hadden gehouden, vanwege het risico dat het uiten van kritiek in het huidige Rusland met zich meebrengt. Doentsova profileert zich als een kandidaat voor de vrede. Ze praat openlijk over politieke gevangenen en vroeg vorige week aandacht voor het lot van de gevangen oppositieleider Aleksej Navalny, van wie al enkele weken niets was vernomen. Ze heeft inmiddels meer dan 300.000 volgers op Telegram.

Initiatiefgroep

“Het gaat hoe langer hoe slechter in ons land”, zegt een vrouw van in de 60 die naar de rechtszitting is gekomen, hoofdschuddend. “We hadden nooit kunnen denken dat het zo erg zou worden. En toen Doentsova bekendmaakte dat ze wilde deelnemen aan de verkiezingen, heb ik me meteen aangemeld voor de initiatiefgroep die haar kandidatuur moest steunen.”

Vorige week leverde Doentsova de benodigde papieren in bij de centrale kiescommissie, nadat meer dan vijfhonderd initiatiefnemers haar kandidatuur hadden gesteund. Dat ging gepaard met de nodige problemen. Hun documenten werden geverifieerd door een notaris, die de volgende dag prompt een controlebezoek kreeg van het ministerie van Justitie. Tijdens de bijeenkomst viel ook nog eens de elektriciteit uit.

De kiescommissie noemde als reden om Doentsova’s kandidatuur niet te registreren de twijfel over het aantal en de identiteit van haar supporters. “U bent nog jong”, sprak voorzitter Ella Pamfilova daarbij, exact dezelfde woorden die ze zes jaar eerder gebruikte bij de afwijzing van Aleksej Navalny als kandidaat voor het presidentschap.

In de rechtbank worden stuk voor stuk de fouten opgesomd die de kiescommissie heeft aangetroffen in de aangeleverde documenten. Het gaat veelal om verkeerde huisnummers en afgiftedata van paspoorten, of onvolledige paspoortnummers.

Ondermijning kiesrecht

Volgens Doentsova’s advocaat Pjotr ­Romanov is er geen reële grond voor de afwijzing van haar kandidatuur. “Het besluit van de rechtbank ondermijnt het kiesrecht van de burgers, dus we gaan het zeker aanvechten.” Doentsova vult aan dat het geen enkel probleem is de identiteit van alle deelnemers te controleren. “Dus dit was een formeel voorwendsel om ons af te wijzen.”

Toch ziet zowel zij als haar achterban de afwijzing niet als het eind van de race, maar als een nieuw begin. “Ik denk dat we de vorm daarvoor al hebben gevonden, die is als het ware al geboren”, zegt Doentsova. “Er is geen partij die onze belangen vertegenwoordigt, die de wens naar vrede vertolkt. Ik ben van mening dat we zo’n politieke partij moeten oprichten.”

Waar sommigen hadden verwacht dat Doentsova zich na de mislukte gooi naar het presidentschap weer zou terugtrekken in de provincie, lijkt zij geenszins van plan de landelijke politiek de rug toe te keren.

Doentsova rekent op haar prille netwerk in de Russische regio’s, de mensen die zich hadden aangemeld om voor haar de benodigde 300.000 handtekeningen te verzamelen, na haar registratie door de kiescommissie. “In meer dan veertig regio’s stonden mensen in de startblokken. Ik wil heel graag dat dat waardevolle poten­tieel behouden blijft. Al die mensen, met wie ik gisteren en eergisteren heb overlegd via Zoom, delen dat gevoel dat we elkaar hebben gevonden.”

Zij kunnen volgens de politicus regionale afdelingen van de op te richten partij gaan vormen. “Ik denk dat we de reis langs verschillende steden, die we hadden gepland voor de presidentiële campagne, nu gaan gebruiken om een partijstructuur op te zetten.”

Een partij oprichten is volgens haar niettemin “nog moeilijker dan deel­nemen aan de presidentsverkiezingen”, want dat staat of valt met een officiële registratie door het ministerie van Justitie. “Zonder registratie komen we direct terecht op de lijst van ‘buitenlandse agenten’.”