Deze Fransman wil de oorlog in Oekraïne aanpakken zoals de coronacrisis, maar het plan ligt politiek gevoelig

Nog ongeveer een maand hebben de Europese staats- en regeringsleiders de tijd om Viktor Orbán de arm om te dwingen. Op een nieuwe Europese top op 1 februari hopen ze de Hongaarse premier zo ver te krijgen dat hij dan wel instemt met de 50 miljard euro aan financiële steun voor Oekraïne. Op de vorige Europese top midden december stak Orbán nog zijn voet tussen de deur en voor de beslissing is unanimiteit onder de 27 EU-lidstaten nodig.

Toch lijkt de kans klein dat Orbán nog zal bijdraaien, en dus wordt volop nagedacht over alternatieven om het Hongaarse veto te omzeilen. Ook het mogelijke wegvallen van Amerikaanse steun voor Oekraïne op langere termijn speelt daarbij een rol.

Volgens Michel Duclos, voormalig Frans ambassadeur in onder andere Syrië en Zwitserland en vandaag nog altijd een invloedrijke stem in de Franse diplomatie, zou vooral een herverkiezing van Donald Trump als Amerikaans president slecht nieuws zijn voor Europa. Het “oude continent” moet voor hem dan ook dringend zijn “strategische autonomie” opdrijven, verwijzend naar het strategische concept waarvoor Frans president Emmanuel Macron al jarenlang pleit.

Begin dit jaar beloofde Europa al voor 2 miljard aan artilleriemunitie voor Oekraïne te kopen, maar van een echte oorlogseconomie zoals in Rusland is nog lang geen sprake, integendeel. De beloofde levering van een miljoen stuks munitie loopt nog altijd sterke vertraging op.

Dat moet anders, vindt Duclos. Hij denkt concreet aan een Europees defensiefonds voor Oekraïne ter waarde van 100 miljard euro waarmee Oekraïne rechtstreeks bij de Europese defensiebedrijven bestellingen zou kunnen plaatsen.

Het immense bedrag zou niet in één keer gespendeerd worden, maar moet zowel Oekraïne als de defensiebedrijven uitzicht bieden op de lange termijn. Voor het land is dat belangrijk om zich van voldoende steun te verzekeren, voor de bedrijven om er zeker van te zijn dat hun miljoeneninvesteringen om de productielijnen en -snelheid op te drijven zullen renderen.

Coronaherstelfonds

De mosterd voor zijn idee haalt Duclos bij het Europese herstelfonds dat tijdens de coronapandemie werd opgezet. Daarbij haalde de Europese Commissie op de kapitaalmarkten 750 miljard euro op, waarvan 385 miljard euro uiteindelijk aan de lidstaten werd verstrekt in de vorm van leningen. Hetzelfde zou nu kunnen gebeuren voor Oekraïne.

En net als bij het coronaherstelfonds moet het geld uiteindelijk ook Europa zelf ten goede komen, niet alleen op het vlak van veiligheid, maar bijvoorbeeld ook op het vlak van werkgelegenheid in de defensiebedrijven. Uiteraard kijkt Duclos daarbij in de eerste plaats naar de Franse industrie.

Een soortgelijk voorstel dat op tafel ligt in de Europese hoofdsteden lekte eerder deze week al uit in The Financial Times. Daarbij zouden de lidstaten die Oekraïne wel willen steunen op de geldmarkten in eerste instantie 20 miljard euro lenen dat daarna naar het land in oorlog kan gaan.

Het grote voordeel is dat landen als Hongarije daar niet aan hoeven mee te doen als ze niet willen. Het zou volstaan dat enkele grote landen als Frankrijk en Duitsland borg staan voor de leningen. Dat is in se waar ook Orbán zelf op hintte op de vorige Europese top: van hem mag het hulpgeld niet van de gezamenlijke Europese begroting komen, maar dat lidstaten dit zelf moeten regelen.

Toch ligt het plan politiek gevoelig, aangezien het een duidelijk signaal zou zijn dat de Europese eensgezindheid doorbroken is.