Voedselafval, vanaf maandag verplicht bij het gft: ‘Sorteer je niet, dan voel je dat in je portemonnee’
Vanaf maandag 1 januari moet alle voedselafval verplicht bij het gft of op de composthoop. Niet zo’n klus voor wie een tuin heeft, maar wordt het niet erg vervelend in een klein, zomers appartement? ‘Of je uienschillen bij het restafval of het gft doet, stinken doen ze toch.’
Even terug naar de lagere school. Ja, een ton staat gelijk aan 1.000 kilogram. Het kan dat u daar even aan twijfelt bij het lezen van de volgende cijfers. In heel Vlaanderen gaat elk jaar bijna 900.000 ton voedsel verloren. Een vierde daarvan, 224.027 ton, komt van gezinnen. Dat zijn omgerekend twee tot drie winkelkarren voedselresten per gezin, weet de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM).
In 2022 hadden we gemiddeld 288 kilogram gesorteerd afval (gft, pmd en papier samen) en 128 kilogram restafval. Elke Vlaming produceert ongeveer 60 kilogram voedselafval, waarvan bijna 34 kilogram nog eetbaar is.
Het grootste deel van die voedselresten (26 kilogram) belandt bij het restafval, slechts 7 kilogram bij het gft of op de composthoop. Dat is problematisch omdat restafval verbrand wordt, en dus lucht- en milieuvervuiling met zich meebrengt. Van gft wordt daarentegen compost en biogas (een hernieuwbare energiebron) gemaakt.
Europese beslissing
Dat kan beter, vond de de Europese Unie. Die besliste al in 2018 dat het vanaf 1 januari 2024 verplicht wordt om alle voedselresten in een gft-bak of -zak te gooien of op een composthoop in de tuin. De Vlaamse regering voert dat nu uit.
In Brussel gelden de regels sinds mei. Ook veel Vlaamse gemeenten maakten eerder al de overstap. “Voor de meeste mensen zal er maandag weinig veranderen”, zegt Jan Verheyen, communicatieverantwoordelijke van OVAM. “De boodschap blijft dezelfde sinds we in 2019 enkele wijzigingen doorvoerden. Dat wil zeggen dat alle gekookte etensresten, vlees- (behalve botten, PG) en visresten (behalve schelpen van bijvoorbeeld mosselen, PG) bij het gft mogen. Vroeger mocht dat niet door de voedselcrises die we hebben meegemaakt in de jaren negentig. De huidige afvalverwerkingsinstallaties zijn voldoende aangepast om ziekteverwekkers uit gft-afval te halen.”
Mag sinds 2019 ook bij het gft: vaste zuivelproducten zoals kaas, keukenpapier, fijn tuin- en snoeiafval, schaafkrullen en zaagmeel van onbehandeld hout, en mest van kleine huisdieren zoals een cavia of konijn. Ook papieren koffiefilters en koffiegruis kunt u bij het gft gooien, maar niet langer koffiepads of theezakjes. In die laatste twee zitten steeds vaker kunststoffen, die niet gecomposteerd kunnen worden. Om diezelfde reden mogen volgende zaken ook niet bij het gft: vloeistoffen, sauzen, kattenbakvulling, aarde en zand, stof uit de stofzuiger, houtskool, grof snoeihout of grote takken en behandeld hout.
Wat mag er wel en niet bij het gft
WEL
(uitgezonderd mossel-
en oesterschelpen)
Vaste zuivelproducten
(kaasresten)
Eieren, eierschalen
Fijn tuin- en snoeiafval
Kamer- en tuinplanten
Schaafkrullen en zaagmeel
van onbehandeld hout
Mest van kleine huisdieren
(cavia, konijn)
Schillen en resten van fruit,
groenten en aardappelen
Dierlijk en plantaardig
keukenafval
Broodresten
Koffiedik, papieren koffief
ilter
Papier keukenrol
Noten, pitten
Vlees- en visresten,
schaaldierresten
NIET
Mest van grote huisdieren
of in grote hoeveelheden
Stof uit de stofzuiger
Wegwerpluier en ander
hygiëneafval
Aarde en zand
Kurk
Asresten en houtskool
Plastiek, glas, metalen
Grof ongesnipperd snoei
hout, dikke takken
Vloeistoffen (bv. soep,
melk, koffie …)
Sauzen, vet en oliën
Theezakjes en koffiepads
Behandeld hout
Beenderen en dierlijk
(slacht)afval
Dierenkadavers
Schelpen van zeevruchten
Kattenbakvulling en
vogelkooizand
BRON OVAM
Wat mag er wel en niet bij het gft
WEL
NIET
en oesterschelpen)
Vaste zuivelproducten
(kaasresten)
Eieren, eierschalen
Fijn tuin- en snoeiafval
Kamer- en tuinplanten
Schaafkrullen en
zaagmeel van onbe
handeld hout
Mest van kleine huis
dieren (cavia, konijn)
Mest van grote huis
dieren of in grote
hoeveelheden
Stof uit de stofzuiger
Wegwerpluier en
ander hygiëneafval
Aarde en zand
Kurk
Asresten en houtskool
Plastiek, glas, metalen
Grof ongesnipperd
snoeihout, dikke
takken
Schillen en resten van
fruit, groenten en
aardappelen
Dierlijk en plantaardig
keukenafval
Broodresten
Koffiedik, papieren
koffiefilter
Papier keukenrol
Noten, pitten
Vlees- en visresten,
schaaldierresten (uit
gezonderd mossel-
Vloeistoffen (bv. soep,
melk, koffie …)
Sauzen, vet en oliën
Theezakjes en koffie
pads
Behandeld hout
Beenderen en dierlijk
(slacht)afval
Dierenkadavers
Schelpen van
zeevruchten
Kattenbakvulling en
vogelkooizand
BRON OVAM
Hoe het gft wordt opgehaald en hoe vaak dat gebeurt, verschilt in elke gemeente en intercommunale. In principe moet de inzameling met containers gebeuren. Dat is nu al zo in Gent, waar Ivago met containers vanaf 40 liter werkt.
In Antwerpen is de kleinste gft-container 140 liter. Dat is groot voor veel woningen. Maar de Scheldestad werkt vanaf 1 januari met gft-zakken die u in de winkel kunt kopen, als overgangsmaatregel. Gemeenten mogen overigens nog tot en met 2026 gebruikmaken van zulke zakken. Rurale gemeenten moedigen dan weer aan om een composthoop in de tuin te houden. Klinkt niets van dit bekend in de oren? Geen paniek: 67 gemeenten kregen uitstel om de nieuwe regels in te voeren.
Tips
De nieuwe regels gelden ook voor mensen die in een klein appartement in de stad wonen. Verheyen erkent dat dit een uitdaging kan zijn. “Al moeten we dat niet overdrijven. Of je uienschillen nu bij het restafval gooit of in de gft-bak, stinken doen ze toch.”
Er zijn enkele tips voor deze mensen om de grootste geur- en insectenhinder weg te werken. Sommige zijn logisch: laat etensresten eerst goed uitlekken, leg onder aan de afvalcontainer krantenpapier en was de container regelmatig uit om aangekoekte etensresten te vermijden. In steden worden vaak composteerbare zakjes aangeboden (die u dan weer in de gft-container of gft-zak kunt werpen). Die goed sluiten zou al heel wat insecten weghouden. Ook is het een goed idee om vlees- of visresten eerst in krantenpapier te wikkelen om geen vliegen aan te trekken die eitjes willen leggen op die resten. Verse lavendel kan dan weer helpen om een slechte geur te bestrijden en houdt sommige insecten, zoals motten, weg.
Ondanks de verplichting vanaf 1 januari zal niemand uw restafvalzak controleren. “Je zult geen boete krijgen als je een bananenschil verkeerd sorteert”, zegt Verheyen. “Je zult vooral in je eigen vlees snijden. Vlaanderen werkt met een diftar-systeem (waarbij er verschillende tarieven gelden voor diverse afvalstoffen, PG). Ofwel wordt je afval gewogen en betaal je per kilo, ofwel met een restafvalzak waarvoor je velen malen meer betaalt dan voor een pmd- of gft-zak. Sorteer je niet, dan voel je dat in je portemonnee.”
Bedrijven moeten wel sancties vrezen. Voor hen geldt de verplichting ook vanaf 1 januari (net als in de horeca, en daar wordt straks wel gecontroleerd). Vorig jaar produceerden bedrijven 809.008 ton restafval, 2,8 procent minder dan tien jaar voordien. De doelstelling was 15 procent minder. Vorig jaar werden 1.238 controles uitgevoerd: 51 procent van de bedrijven maakte sorteerfouten en kreeg een boete, die kan oplopen tot 2.714 euro.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
