Iedereen naar de maan en veel nieuwe raketten: dit brengt 2024 voor de ruimtevaart

Ruimtekenners Koen Geukens, Nancy Vermeulen, Stijn Ilsen en Katrien Kolenberg zijn het er over eens: de maan zal volgend jaar het ruimtenieuws domineren.

"Alles wordt in gereedheid gebracht om terug te keren naar de maan. En deze keer om er te blijven", zegt Koen Geukens van volkssterrenwacht Urania. "2024 mag je zien als het voorspel van de hoogtepunten die de komende jaren zullen volgen."

Toch staat er ook dit jaar een hoogtepunt op de agenda. Eind 2024 zullen 4 astronauten een rondje rond de maan vliegen. Het is van de laatste Apollomissie in 1972 geleden dat er nog eens mensen zo dicht bij het maanoppervlak zijn geweest. En voor het eerst zal er ook een vrouwelijke astronaut meegaan.

De missie, Artemis II, is de eerste bemande testvlucht van het nieuwe ruimteschip Orion, waarmee eind 2025 (maar waarschijnlijk pas ten vroegste in 2026) opnieuw astronauten naar de maan zullen vliegen om er ook effectief te landen.

"Al die maanmissies dienen vooral als voorbereiding op een langer verblijf op de maan", zegt Geukens. "Er moet nog heel veel worden uitgetest, bijvoorbeeld om drinkbaar water en zuurstof te maken op de maan, of hoe we maanstof kunnen gebruiken om in 3D te printen... Dit jaar vertrekt in totaal een tiental ruimtevluchten met allerlei experimenten naar de maan."

Geen Amerikaanse astronauten op de maan zonder SpaceX, het ruimtebedrijf van Elon Musk. De maanlander, die de astronauten tot op de maan moet brengen, zal worden gebouwd én gelanceerd door SpaceX.

Daarvoor wordt Starship gebruikt, de grootste en krachtigste raket tot nog toe. Alleen is die raket nog geen enkele keer tot in de ruimte geraakt zonder te ontploffen.

"Toch verwacht ik de eerste succesvolle vlucht van Starship al begin 2024", zegt ruimtevaartingenieur Stijn Ilsen. "Het is de strategie van SpaceX: leren uit mislukkingen en snel weer doorgaan. Het zou me niet verbazen als we tegen eind 2024 zeker 3 of 4 succesvolle testvluchten hebben gezien."

Maar er zijn nog hordes te nemen. Eens Starship in een baan om de aarde vliegt, moet het ruimteschip door een tweede Starship bijgetankt worden met ultrakoude brandstof. "Ook dat proces wordt mogelijk al in 2024 getest", zegt Ilsen.

2024 wordt ook belangrijk voor de Europese ruimtevaart. Als alles goed gaat, wordt in de zomer de langverwachte Ariane 6-raket voor de eerste keer gelanceerd. Het is de opvolger van Ariane 5, die sinds juli 2023 met pensioen is.

"Europa heeft op dit moment geen enkele raket meer om zware vracht naar de ruimte te vervoeren", zegt ruimtevaartkenner Nancy Vermeulen. "Die eerste lancering wordt heel belangrijk. Mocht die mislukken, dan zou dat een ramp zijn."

Wie geld genoeg heeft en ervan droomt om zelf eens naar de ruimte te reizen, kan sinds een aantal jaar terecht bij verschillende commerciële ruimtevaartbedrijven. Ook op dat vlak worden er grenzen verlegd in 2024.

"Ik kijk vooral uit naar "Polaris Dawn", de commerciële ruimtevlucht die de Amerikaanse miljardair Jared Isaacman heeft gekocht bij SpaceX", zegt Nancy Vermeulen. "Isaacman vliegt samen met 3 andere passagiers tot op 700 kilometer hoogte. Dat is bijna dubbel zo hoog als het internationale ruimtestation ISS."

"Ze gaan 5 dagen lang rond de aarde vliegen en zelfs een ruimtewandeling doen. Daar hou ik toch wel een beetje mijn hart voor vast. Het is de eerste keer dat niet-professioneel getrainde astronauten een ruimtewandeling gaan doen."

Of we in 2024 ook wetenschappelijke doorbraken mogen verwachten, is moeilijk te voorspellen. Toch wordt het ongetwijfeld een jaar vol interessante ontdekkingen, zegt sterrenkundige Katrien Kolenberg (KU Leuven).

"We zitten in een tijdperk waarin we veel nieuwe resultaten mogen verwachten in verschillende domeinen. De James Webb-telescoop levert ons betere beelden dan ooit tevoren. We leren voortdurend bij over exoplaneten, sterren, zwarte gaten... Er zijn verschillende missies onderweg en de resultaten daarvan komen beetje bij beetje binnen."

Zo is in de zomer van 2023 de Europese ruimtetelescoop Euclid gelanceerd om de grootste en nauwkeurigste 3D-kaart ooit te maken van het heelal. De eerste kleurenfoto's zijn alvast verbluffend. "Daar gaan we dit jaar zeker ook nog van horen", zegt Kolenberg. "Ook onze modellen worden altijd beter. Dankzij artificiële intelligentie vinden we nieuwe manieren om resultaten beter te analyseren."

In de zomer wordt Proba-3 gelanceerd: twee Europese satellieten die op een heel nieuwe manier de zon gaan bestuderen. Ze moeten daarvoor perfect synchroon door de ruimte vliegen. De satellieten zijn in elkaar gezet bij Redwire Space in Kruibeke.

Japan lanceert in september een onbemand ruimtetuig naar Phobos, de grootste maan rond Mars, om er bodemstalen te halen. In oktober vertrekt dan weer een Amerikaanse ruimtesonde naar Europa, een ijsmaan van Jupiter.

En ESA vliegt diezelfde maand naar de ruimterots Dimorphos, waartegen in 2022 doelbewust een ruimtetuig is geknald. De nieuwe missie gaat van dichtbij kijken hoe groot de impact precies is geweest. Het uiteindelijke doel is om een redmiddel te vinden voor mocht er ooit een grote ruimterots op de aarde afstevenen.