Lisa kon naar vluchthuis na afranseling door ex-partner, nu moet ze duizenden euro’s betalen: “Had ik dit geweten...”

Het verhaal van Lisa* is er een met een schuilnaam, om veiligheidsredenen. De relatie met haar man die ze in Hasselt leerde kennen, begon als “een sprookje dat te mooi leek om waar te zijn”. En dat was het ook. Het eindigde in controle en isolement, duwen en trekken, vuistslagen en stampen, wurging en bloed.

Het geweld was al jaren aan de gang voor de politie haar serieus nam, getuigde Lisa eerder al in november.

Vluchthuis met factuur

Het was uiteindelijk de onderzoeksrechter die besloot om Lisa en drie van haar kinderen aan te melden bij het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW). Ze werden verspreid over twee busjes en via omwegen naar een geheim vluchthuis gebracht. Ze verbleven er uiteindelijk zes weken, tot Lisa een huisje voor zichzelf had.

Voor dat verblijf heeft ze nu een factuur gekregen: net geen 3.000 euro, te betalen tegen 8 januari. “Ik had toen de keuze om te luisteren naar de politie of te sterven door huiselijk geweld”, zegt Lisa. “Door te vertrekken heb ik ons op alle vlakken financieel de duvel aangedaan. We zitten al op elk mogelijk vlak in de shit. En nu dit?”

“Beter all-in”

De nieuwe factuur, bovenop advocaten- en andere kosten, maken de zorgen bij Lisa alleen maar groter. “Was gewoon gebleven, denk ik soms. Ik wéét dat dat een slechte beslissing zou zijn, maar ik stel mezelf wel de vraag. Had ik dit geweten… Ik heb gelukkig een brede rug, maar ik vrees dat andere vrouwen door dit soort dingen ondanks alles wél teruggaan naar hun partner. Zo’n rekening sturen, dat is zeggen: vrouwen, laat u gewoon de kop inslaan.”

Lisa’s ex is te weten gekomen waar ze nu woont. Buiten komen doet ze alleen als het moet en onder politiebegeleiding. “Ik gebruik het woord niet graag, maar wij zijn toch de slachtoffers? Als ik dan nog zelf moet betalen, vraag ik me af wat de bedoeling is van ons rechtssysteem. Ik had voor dat geld beter een all-in geboekt in Turkije, daar had hij me misschien níét gevonden.”

“Ongemakkelijke situatie”

De CAW’s vragen inderdaad een dagprijs voor het verblijf in een vluchthuis. Als vrouwen geen inkomen hebben, komt het OCMW tussen. Maar Lisa moet zelf betalen – “ik heb een uitkering van het ziekenfonds”. De richtprijs bedraagt 31,7 euro per dag voor vrouwen en kinderen boven de twaalf jaar, waarvan 5,16 euro wordt uitgekeerd als zakgeld. Voor jongere kinderen ligt de kostprijs lager.

“Het voelt ongemakkelijk om na een langer verblijf zware facturen te moeten sturen wanneer het OCMW niet tussenkomt, en we begrijpen dat dat heel zwaar kan binnenkomen”, zegt directeur Rudy Verhoeven van CAW Oost-Brabant, waar Lisa verbleef. “Het is geen alleenstaand geval. Wij zijn al lang vragende partij voor een beter opvangsysteem in dergelijke omstandigheden. Natuurlijk komt het vreemd over als mensen zelf moeten betalen wanneer ze via het gerecht bij ons worden aangemeld. Wij zouden graag met de overheid een andere regeling treffen.”

Dat geld zou dus van de Vlaamse overheid moeten komen. Die subsidieert nu al wel de psychosociale begeleiding. “Het is logisch dat je bijdraagt voor voeding en overnachting”, zegt Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V). “Maar we willen vermijden dat er door de vergoeding een drempel ontstaat. We hebben onlangs een discussie met de CAW’s gevoerd over de dagprijzen, in het kader van het crisis- en investeringsplan jeugdhulp. Aan de CAW’s is gevraagd een voorstel uit te werken.”

“Businessmodel”

Verwar de vluchthuizen op geheime locaties overigens niet met de Veilige Huizen, centra die hulpverlening en ondersteuning bij familiaal geweld coördineren. Die vallen onder de bevoegdheid van het Agentschap Justitie en Handhaving. Dat exploiteerde tijdens de coronapandemie wel zelf een extra vluchthuis omdat er toen zo veel gezinnen in crisis waren. “Dat was gratis”, zegt Vlaams minister van Handhaving Zuhal Demir (N-VA). “Het kan wat mij betreft niet de bedoeling zijn dat er een businessmodel op kap van slachtoffers wordt gehouden.”