Rond regenrivier de Dender vrezen inwoners nieuwe overstromingen: ‘Het stadsbestuur heeft in al die jaren niets geleerd’

De zandzakjes liggen klaar voor het appartement van Anny (80) op de Denderkaai in Ninove. “Zodra het stadsbestuur bekendmaakte dat we zandzakjes konden halen, hebben we dat gedaan. Je kunt maar beter op veilig spelen. De vorige keer was ik te laat, dat wil ik niet opnieuw meemaken.”

Anny doelt op de overstromingen van 2010, die heel wat schade berokkenden in de Denderstreek. Alle gemeenten tussen Geraardsbergen en Aalst werden toen getroffen door het wassende water. Op Anny’s terras kun je de krassen nog zien van hoe ze met een vuilblik het water probeerde weg te scheppen.

Ook bij andere bewoners in de Denderstreek waart het spook van die overstromingen nog rond. Zeker toen ze dinsdagochtend gewekt werden met het nieuws dat de komende 48 uur in Vlaanderen nog eens zo’n 40 liter water per vierkante meter zou vallen.

“Dan kan het snel gaan”, weet burgemeester Tania De Jonge (Open Vld). De Jonge was al schepen toen Ninove in 2010 getroffen werd door de overstromingen, en een grote sociale woonwijk op de rechteroever onder water liep. Als ze dinsdagochtend ziet hoe in twee uur tijd het water van de Dender 20 centimeter stijgt, neemt ze dan ook meteen maatregelen.

De Oude Kaaibrug wordt omhoog geplaatst, uit vrees dat de Dender de komende paar uur serieus zal stijgen. Medewerkers van de technische dienst moeten de nieuwjaarsreceptie laten schieten. Zij gaan meteen op pad om beken schoon te maken zodat het water vlotter afgevoerd wordt. De inwoners van Ninove krijgen de boodschap dat ze zandzakjes kunnen ophalen bij de technische dienst.

Kort daarop volgt een nieuwe reden tot bezorgdheid. De website Waterinfo.be van de Vlaamse overheid signaleert dat de Dender het alarmniveau bereikt heeft. Het is weinig verrassend op slag hét gespreksonderwerp op straat.

“Je moet hier eens kijken, aan het beton”, toont een bewoner aan een man die voorbijwandelt. “In een uur tijd is het water een heel eind gestegen.”

“Daar zou ik me niet veel zorgen over maken”, antwoordt Hubert (72). Hij is de uitbater van het bekende Ninoofse Café Den Belleman, iets verder aan de Denderkaai. “De Dender overstroomt nooit. Als we water in de straat krijgen, zal dat van een van de zijbeken komen.” Hij spreekt uit ervaring. In 2010 stond in de Denderkaai het water even hoog als de bloembakken. Hubert zag hoe in zijn kelder het water ‘als tientallen fonteintjes’ naar binnen stroomde. De hele verwarming, elektriciteit en inboedel van de 150 jaar oude kroeg werd vernield.

“Ik stel vast dat het stadsbestuur in al die jaren weinig geleerd heeft. Als je pompen zou plaatsen aan de beek en de straat vooraan afzet met zandzakjes, kunnen we heel wat problemen vermijden. Maar daar is niks van te bekennen.”

De Denderstreek staat bekend als een van de meest overstromingsgevoelige regio’s van Vlaanderen. “De Dender staat bekend als een regenrivier”, zegt hydroloog Patrick Willems (KU Leuven). Door het sterke reliëf in de regio stroomt het water snel af en komt het sneller in de rivier terecht. De Dender krijgt ook heel wat water van zijbeken als de Molenbeek of de Mark. Stroomafwaarts mondt de Dender uit in de Schelde. Ook dat speelt een rol bij hevig regenweer. “Het water van de Dender kan enkel afgevoerd worden naar de Schelde als er laagtij is. Bij hoogtij wordt het water daar tegengehouden, waardoor het waterpeil heel snel kan stijgen.”

Ook bouwkundige plannen dragen bij aan het risico. Uitgerekend aan de Dender is er vaak tot dicht tegen de rivier gebouwd. Heel wat woningen bevinden zich in risicogebied. Wat als er in Vlaanderen ooit evenveel regen valt als bij de ‘waterbom’ in Wallonië in 2021? Dan loopt de schade in de Denderstreek op tot meer dan een miljard euro, zo toont een studie uit 2022 aan.

Met het plan ‘Ruimte voor Water Dendervallei’ willen de Vlaamse Waterweg, het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid en de provincie Oost-Vlaanderen de kans op wateroverlast in de Dendersteek verminderen. Nieuwe, nog te bouwen wachtbekkens moeten op termijn een deel van het water van de zijbeken tegenhouden voor het in de Dender raakt. Als de Vlaamse regering begin dit jaar groen licht geeft voor het plan, betekent dat ook het startschot voor de modernisering van het netwerk aan stuwen en de bouw van dijken in risicogebieden.

Maar het zal dus nog enkele jaren duren voor de inwoners van de Denderstreek de resultaten van dat plan effectief voelen. Wat ze nu wél al voelen, zijn de gevolgen van klimaatverandering, en van decennialange verharding. “De man die hier voor ons woonde, zei dat het in veertig jaar tijd amper enkele keren overstroomd was”, zegt Valerie (40) uit Lebeke. “Nu gebeurt het toch heel wat vaker.” Langs haar tuin loopt een beek die bij hevige regenval telkens overstroomt. De zandzakjes op het terras liggen er inmiddels het hele jaar door.

“Bij de ergste regenval kwam het water van de beek tot in ons huis”, zegt Valerie. “We hebben al heen en weer gemaild over onze situatie met het stadsbestuur, met de provincie, met Aquafin. Maar dat heeft nog niks opgeleverd. We kunnen niet veel meer doen buiten afwachten - en hopen dat het niet te hard meer regent.”