Evenveel verkeer, toch derde meer files aan de Liefkenshoektunnel: "Pas beterschap vanaf 2031"

In 2023 reden er in totaal 11,5 miljoen voertuigen door de Liefkenshoektunnel: 7 miljoen personenwagens en 4,5 miljoen vrachtwagens. Dat is slechts een half procent méér dan in 2022 en ook niet gek veel meer dan voor corona. Het verschil met 20 jaar en 10 geleden is wél groot: in 2003 passeerden er nog maar 5 miljoen voertuigen per jaar, in 2013 7 miljoen.

Kijk je naar de verkeersvolumes sinds 2018, dan lijkt het erop dat de capaciteit van de Liefkenshoektunnel zowat bereikt is. Dat ligt echter niet aan de capaciteit van de tunnel zelf.

Op topdagen maken iets méér dan 50.000 voertuigen van de Scheldeovergang gebruik: een tunnel met 2 maal 2 rijstroken kan dat normaal perfect aan. De capaciteitsbepalende punten liggen voor en na de tunnel.

In de ochtendspits richting Beveren en Gent kunnen de Tijsmanstunnel en de afrit naar de Scheldelaan in Lillo de verkeersstroom niet aan. De files staan dan op die plek, en eenmaal voorbij Lillo gaat het in de Liefkenshoektunnel relatief vlot. In de avondspits zijn het de tolpoortjes op linkeroever die de instroom naar de tunnel soms beperken.

Ondanks de min of meer gelijke tred in de verkeersvolumes groeide de filedruk in 2023 toch met 28 procent tegenover 2022. Op jaarbasis stonden er gedurende 900 uur files aan de tunnel. Dat is ook méér dan het vorige record van 800 uur uit 2017.

De files namen volgens Marc Persoon van de NV Tunnel Liefkenshoek in 2023 vooral toe in de avondspits richting Stabroek en dus Nederland. Het heeft alles te maken met tunnelveiligheid.

In de namiddag en avond ontstaat er op werkdagen voorbij de tunnel vaak vertraging door invoegend verkeer van op de Scheldelaan in Lillo, richting de Tijsmanstunnel. Dat leidt soms tot stilstaand verkeer tot in de Liefkenshoektunnel, met gevaarlijke situaties tot gevolg.

Weggebruikers die na het betalen van de tol vlot de tunnel induiken, laten zich dan halverwege verrassen door stapvoets verkeer en veroorzaken soms een kop-staartaanrijding. Niet toevallig gebeuren bijna alle ongevallen in de tunnelkoker richting Nederland, meestal op de rechterrijstrook, zoals het kaartje hieronder aantoont.

Om die verraderlijke filevorming in de tunnel te vermijden, past de NV daarom sinds enkele jaren "toeritdosering" toe. Tijdens de avondspits kunnen tot 4 à 5 van de 9 tolpoortjes gesloten worden. Dat beperkt de instroom naar de tunnel en dat is goed voor de veiligheid in de tunnel.

Het nadeel is dat er dan wel files aan het tolplein ontstaan. Soms slaan die terug tot in de nabij gelegen Beverentunnel. In dat geval past het Vlaams Verkeerscentrum in die tunnel op haar beurt toeritdosering toe door net voor de tunnelmond 1 rijstrook af te sluiten via de dynamische borden boven de weg.

En zo verzandt de Antwerpse ring (R2) tussen Stabroek (A12) en Beveren (E34) langzaam aan ook tot een fileknelpunt. "Beterschap kan er pas komen wanneer in 2031 de Oosterweelverbinding open gaat", zegt Persoon. Er zijn ook plannen voor een tweede Tijsmanstunnel, maar die zitten nog in een voorbereidend stadium.

Prof. Chris Tampère van de opleiding Mobiliteit en Supply chain engineering van de KU Leuven bevestigt dat doseren een goede oplossing kan zijn om files op gevaarlijke plaatsen te vermijden en zo de verkeersveiligheid te verhogen, maar hij vindt de huidige situatie een beetje gek.

“Het zou verstandiger zijn om niet de hoofdrijbaan van de ring te doseren maar wel de oprit van de Scheldelaan," aldus Tampère, "eventueel kan je dat doen door tijdens de avond het verkeer om te leiden en te bufferen via de lokale ‘Tijsmanstunnel West’-verbinding. Daar ontstaat dan natuurlijk een wachtrij maar die hinderen dan niet de doorgaande verkeersstromen op de ring én op de Scheldelaan.”

Een schematisch voorstel van Tampère vind je op het kaartje hieronder.