Ruim 660 agressieve huisgenoten kregen huisverbod in 2023: verdriedubbeling sinds 2020 en stijging zal zich allicht doorzetten

Al sinds 2013 kan het Openbaar Ministerie via de wet op tijdelijke huisverboden ingrijpen wanneer een persoon een ernstig en onmiddellijk gevaar vormt voor zijn huisgenoten. De betrokkene mag dan minstens veertien dagen lang niet meer in zijn woning komen en moet contact met gezinsleden mijden. Ondertussen is er verplichte begeleiding door een justitieassistent en nadien kan de familierechtbank het huisverbod verlengen tot maximaal drie maanden. De wet bleef lang een dode letter, maar onder het bewind van Vlaams minister van Justitie Zuhal Demir (N-VA) wordt ze vaker gebruikt. In 2020 werden er nog 217 tijdelijke huisverboden opgelegd, vorig jaar gebeurde dat al 662 keer. De maatregel loopt gemiddeld na een kleine 70 dagen af.

De huisverboden mikken in de eerste plaats op preventie. Ze moeten potentieel gevaarlijke situaties ontmijnen terwijl professionals nagaan op welke manier mensen nog met elkaar kunnen samenleven. Het systeem wordt daarbij het vaakst gebruikt in regio’s waar de omkadering historisch sterker is. Zo legde het justitiehuis in Antwerpen 191 keer een verbod op, Hasselt (89 keer) en Tongeren (86 keer) zijn andere Vlaamse uitschieters. Demir schrijft het groeiende succes van de maatregel toe aan een toegenomen bewustzijn rond de materie bij politie en parket. Voor het hele jaar 2023 waren dat er 662. “Vlaanderen investeerde deze legislatuur fors in het aanpakken van partnergeweld. Eind vorig jaar openden we maar liefst vijf Veilige Huizen die gezinnen begeleiden, wat het totaal op negen brengt. Dat zal ook zijn weerslag hebben op huisverboden in die provincies”, zegt de minister.

Pascale Franck, coördinator van het Family Justice Center/ Veilig Huis in Antwerpen, gelooft dat een tijdelijk huisverbod wel degelijk een verschil kan maken. Een pilootproject van de organisatie waarbij families tijdens de duur van de sanctie naast de justitieassistent nog extra begeleiding krijgen, levert veelbelovende resultaten op. Met die aanpak, die gefinancierd wordt door de stad Antwerpen, werken ze samen aan onderliggende problemen. De dreiging van geweld komt soms bijvoorbeeld voort uit financiële stress, huisvestingsproblemen of een drugs- en alcoholverslaving. Een degelijke begeleiding kan dan een aanzienlijk verschil maken.

Het systeem is wel niet feilloos. “Het is lastig om na te gaan of het huisverbod wel nageleefd wordt. Zeker plegers van intieme terreur laten zich niet altijd tegenhouden”, zegt Franck. Binnenkort start wel een pilootproject waarbij mensen met zo’n verbod een gps-tracker zullen dragen. Wanneer ze dan in de buurt van hun woning komen, gaat er bij de juiste instanties een alarm af en kan er ingegrepen worden. “Het biedt geen volledige garanties, maar het is een deel van de puzzel om de problemen op te lossen en het kan een toegang tot hulpverlening zijn”, aldus Franck.