Ziekteverzuim klimt naar recordhoogtes: werknemers 10 procent van de werktijd afwezig

Attentia bekeek bij bijna 120.000 werknemers, verspreid over 225 werkgevers, hoe vaak ze zich vorig jaar ziek meldden. Uit analyse van die data blijkt dat het totale ziekteverzuim vorig jaar naar 9,83 procent van de werktijd is gestegen.  

Zowel het middellange (meer dan een maand) als het langdurige ziekteverzuim (meer dan een jaar) heeft vorig jaar recordhoogtes bereikt, stelt Edelhart Kempeneers, medisch directeur bij Attentia vast. 

Het langdurig ziekteverzuim is vorig jaar gestegen naar een recordhoogte van 3,76 procent van de werktijd. Ook het middellange verzuim lag met 2,45 procent nooit eerder zo hoog.

Op de langere termijn bekeken, neemt ook het kort ziekteverzuim (minder dan één maand) toe. Het cijfer lag het voorbije jaar weliswaar lager (3,53 procent) dan in 2022 (3,82 procent). Maar toen ging het om een éénmalige piek.

Uit cijfers van een andere HR-dienstverlener, Acerta, is vorig jaar wel al gebleken dat het kort ziekteverzuim niet stijgt als gevolg van de afschaffing van het ziektebriefje voor 1 dag. Wel blijven werknemers nu vaker exact één dag ziek thuis.

Hetzelfde is nu te horen bij Attentia. "Ook die afwezigheden zitten in de ­cijfers", bevestigt Edelhart Kempeneers. Ten opzichte van 2022 was er vorig jaar zelfs een lichte daling in deze categorie, al blijft de globale trend wel stijgend.

"In 2022 was er een eenmalige piek waarvoor we niet direct een verklaring zien. Vooral infectieziekten leiden tot kort ­ziekteverzuim, dus ook corona speelt een rol."

Bij Attentia hebben ze een aantal hypotheses die het stijgende ziekteverzuim kunnen verklaren. Enerzijds is er de toenemende werkdruk, de nadruk op individuele prestaties en de cultuur om altijd bereikbaar te zijn door de technologische evoluties. 

Daarnaast is er een groeiend bewustzijn van de geestelijke gezondheid. “Medewerkers zijn sneller geneigd zijn om ziekteverlof te nemen voor psychologische klachten; om even op de pauzeknop te drukken als het het even niet meer gaat”, aldus Edelhart Kempeneers.

Uit de data van Attentia blijkt nog iets opvallends: dat het langdurig ziekteverzuim bij vrouwen bijna dubbel zo hoog is als bij mannen en dat het verschil hierin is toegenomen. 

Zo is bij de vrouwen het ziekteverzuim van langer dan één jaar in 2022 en 2023 bijzonder sterk toegenomen. Ging het in 2021 nog om 4,67 procent, dan was dat in 2022 al 5,62 procent en vorig jaar zelfs 5,9 procent, ten opzichte van 2,65 procent bij mannelijke medewerkers. 

Ook het verzuim tussen één maand en één jaar nam bij vrouwen toe: van 2,66 procent in 2021 tot 2,92 procent in 2022 en 3,18 procent in 2023, ten opzichte van 2,07 procent bij mannen in 2023. Op het vlak van kort ziekteverzuim zijn de verschillen tussen mannen en vrouwen een pak kleiner. 

Eén mogelijke verklaring voor het hogere ziekteverzuim bij vrouwen, is dat zij buiten hun werktijd nog altijd andere, traditionele rollen opnemen, stelt Edelhart Kempeneers. “Denk maar aan zorg voor de kinderen, het huishouden of eventuele mantelzorg.” 

Daarnaast is er ook het groeiende bewustzijn van de menopauze, merkt Kempeneers op. “Tijdens de overgang zijn er klachten die leiden tot vermoeidheid, algemene stress en wegen op het algemene welzijn. Soms wordt er een verkeerde diagnose gesteld en wordt dit niet gezien als klachten die samenhangen met de overgang maar als als burn-out.”

Het langdurig ziekteverzuim neemt ook toe naarmate medewerkers ouder worden: van 0,39 procent bij twintigers en 1,47 procent bij dertigers, naar 3,09 procent bij veertigers, 6,02 procent bij vijftigers en zelfs 12,22 procent bij zestigers.

Het korte ziekteverzuim neemt dan weer licht af met de leeftijd. Het middellange verzuim is het grootst bij medewerkers tussen 50 en 59 jaar oud. 

Nog opvallend is dat het ziekteverzuim bij arbeiders een pak hoger ligt dan bij bedienden: 16,18 procent langdurig ziekteverzuim bij arbeiders, ten opzichte van 7,73 procent bij bedienden. 

Dokter Kempeneers ziet hier twee verklaringen. “Bedienden doen over het algemeen fysiek minder belastend werk en hebben bovendien meer mogelijkheden om flexibel te werken, of om thuis te werken als ze zich wat minder goed voelen, maar niet echt ziek zijn. Bij arbeiders, die fysiek ter plaatse moeten zijn, is die flexibiliteit er minder. Als arbeiders ziek zijn, kunnen ze dus niet meer werken.”

Wat kunnen werkgevers nu doen om het tij te keren? Volgens Attentia moeten ze inzetten op preventie en communicatie, om langdurig ziekteverzuim te voorkomen. Want hoe langer de afwezigheid, hoe kleiner de kans dat de medewerkers met succes weer aan het werk kan bij zijn oorspronkelijke werkgever. 

En hoe hoger de directe en indirecte kosten voor zowel werkgever als werknemer oplopen, zegt Edelhart Kempeneers: “Bedrijven maken dus best werk van een preventief verzuimbeleid, met duidelijke procedures en afspraken, maar ook rollen en verantwoordelijkheden. Ik pleit ook voor open en transparante communicatie. Over het beleid, maar zeker ook in het kader van re-integratie.” 

“Het is een misvatting dat medewerkers die ziek thuis zitten, vooral niet gestoord mogen worden. Op een gepaste manier contact houden, is net cruciaal om langdurig zieke medewerkers opnieuw en met succes aan de slag te krijgen.”