Chaos in Ecuador na ontsnapping drugsbaron: al 10 doden door bendegeweld, bestormers tv-uitzending opgepakt

Bij de onlusten werden tot nu toe acht doden en drie gewonden geteld in Guayaquil. Die havenstad in het westen van het land wordt beschouwd als een bolwerk van drugsbendes, waarvandaan ook tonnen cocaïne naar België worden verscheept. In de nabijgelegen stad Nobol werden ook twee agenten “op wrede wijze vermoord door gewapende criminelen”, zo meldt de politie nog.

De Ecuadoraanse president Daniel Noboa had dinsdag een decreet uitgevaardigd, waarin hij erkent dat het land zich in een “intern gewapend conflict” bevindt. Hij heeft de mobilisatie van strijdkrachten en de nationale politie bevolen om op te treden tegen een twintigtal criminele organisaties.

Ecuador wordt geteisterd door gewelddadige bendes en drugskartels. Het land is een belangrijke draaischijf geworden voor de internationale handel in cocaïne die geproduceerd wordt in Peru en in het buurland Colombia.

De bendes zorgen sindsdien voor chaos. Zo vielen dinsdag gemaskerde criminelen een tv-studio in havenstad Guayaquil binnen. Ook een ziekenhuis, een universiteit en twee shoppingcentra werden bestormd. Gedetineerden houden daarnaast cipiers gegijzeld: op sociale media circuleren ook beelden van een cipier die wordt opgehangen.

De eerdergenoemde inval gebeurde bij TC Televisión, een openbare zender in Ecuador. Gemaskerde en gewapende mannen verstoorden een tijdlang de rechtstreekse uitzending. Medewerkers moesten op de grond gaan liggen. Er werden schoten gehoord en een van de journalisten kreeg vermoedelijk een explosief op zijn lijf geplakt. De daders pakten voor de camera uit met hun zelfgemaakte granaten en dynamietstaven.

Volgens de eerste info wilden de criminelen enkele slachtoffers ontvoeren. Ze riepen dat ze bommen op zak hadden en waarschuwden de politie om niet in de buurt te komen. “Niet schieten, alstublieft. Niet schieten”, schreeuwde een vrouw te midden van de chaos.

De daders droegen kappen en petten. Sommigen maakten met hun vingers het herkenningsteken van criminele groeperingen die zich met drugshandel bezighouden. De verontrustende beelden waren minutenlang te zien op de televisie. Presentator Jorge Rendon omschreef de overname van de uitzending als een “extreem gewelddadige aanval”. “Ze wilden de studio overnemen zodat we zouden zeggen wat zij wilden”, aldus Rendon op X.

De politie viel het gebouw binnen en kreeg de situatie onder controle. Bij die interventie zijn wel gewonden gevallen. Er werden dertien arrestaties uitgevoerd.

Ook op andere plekken in Guayaquil heerst anarchie. Dokters in een ziekenhuis zijn het doelwit geworden van ontvoeringen, studenten en professoren aan een universiteit moesten lopen voor hun leven.

In een shoppingcentrum zijn verschillende mensen neergeschoten. Twee bewakers kwamen om het leven. In een gevangenis in Guayaquil houden gedetineerden cipiers gegijzeld, enkelen onder hen zouden geëxecuteerd zijn.

In hoofdstad Quito raakten agenten in hevige vuurgevechten verwikkeld. Shoppers zitten vast in een winkelcentrum, onder bedreiging van bommen en geweren. In de luchthaven werden verscherpte veiligheidsmaatregelen genomen: enkel wie een geldig ticket heeft, mocht het gebouw nog in. In de voorbije uren werden ook al zeven agenten gekidnapt.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken meldt daarnaast dat de anti-explosieveneenheid van de politie in een zuidelijke wijk van de hoofdstad een wagen met gasflessen en explosieven onschadelijk maakte.

De politie heeft vanwege de veiligheidssituatie bevolen het presidentieel paleis (Palacio de Carondelet) en de directe omgeving daarvan te ontruimen. Dat meldt de Colombiaanse tv-zender ‘NTN24'.

Het geweld in Ecuador is geëscaleerd nadat de beruchte crimineel Adolfo Macias Villamar, bijgenaamd ‘Fito’, zondag wist te ontsnappen uit een zwaar beveiligde cel in de gevangenis van de stad Guayaquil, in het zuiden van het land. Hij is de leider van de ruim 8.000 man sterke Los Choneros-bende en wordt beschouwd als een van de gevaarlijkste criminelen in het land. Fito wordt verdacht van betrokkenheid bij de moord op presidentskandidaat Fernando Villavicencio afgelopen augustus. Maandag had president Noboa al de noodtoestand uitgeroepen.

Noboa riep de noodtoestand uit en mobiliseerde soldaten om Fito op te sporen. “We zullen niet onderhandelen met narcoterroristen of rusten totdat de vrede terug is voor alle Ecuadorianen”, klonk het. Hij stelde ook een avondklok in, tussen 23 en 5 uur.

Het is onduidelijk hoe Fito is kunnen ontsnappen, maar er loopt een onderzoek naar de twee cipiers die hem mogelijk hebben geholpen. Hij zat sinds 2011 een celstraf uit van 34 jaar voor georganiseerde misdaad, drugssmokkel en moord. In 2013 ontsnapte hij ook al, toen werd hij na drie maanden weer gepakt.

In Ecuador is de drugscriminaliteit de laatste jaren flink toegenomen en er zijn geregeld rellen en opstanden in gevangenissen. Regelmatig worden in ons land drugstransporten uit Ecuador onderschept. Zo werd in november vorig jaar nog 7,5 ton cocaïne aangetroffen in de haven van Antwerpen. De container was verscheept vanuit Guayaquil. Een klein jaar geleden ondertekenden België en Ecuador een protocol om meer samen te werken tegen de georganiseerde misdaad.

Vanuit België stak ook de voormalige Ecuadoriaanse president Rafael Correa (2007-2017) zijn landgenoten een hart onder de riem. “Ecuador maakt ‘n echte nachtmerrie door,” zei Correa in een video die dinsdag op X werd gedeeld. Hij beweerde dat de situatie “het gevolg is van de systematische vernietiging van de rechtsstaat, van de fouten van haat die zich de afgelopen zeven jaar hebben opgehoopt.”

Correa, die in de jaren 90 in ons land aan de KU Leuven zijn masterdiploma behaalde en wiens echtgenote Belgisch is, verhuisde in 2017 naar België. In 2020 werd hij in zijn thuisland bij verstek veroordeeld vanwege omkoping. Dankzij zijn status als vluchteling wist hij in 2022 uitlevering aan Ecuador te ontlopen.

Ook andere regeringen in Zuid-Amerika hebben hun steun betuigd aan Quito. Toch is er ook angst voor escalatie in de regio: de Peruaanse president houdt een spoedzitting om te voorkomen dat ontsnapte gevangenen zijn land zouden binnendringen. De Peruaanse minister van Binnenlandse Zaken heeft dinsdag al opdracht gegeven tot de “onmiddellijke” inzet van een politiemacht aan de grens met Ecuador. De stap is gezet om te voorkomen dat het escalerende bendegeweld in het buurland overslaat naar Peru, aldus het ministerie van Binnenlandse Zaken.