Regering nog vóór verkiezingen op zoek naar nieuwe baas leger: waarom enkel deze 2 generaals écht kans maken

Admiraal en Chef Defensie Michel Hofman geeft aan zijn mandaat niet te willen verlengen. "Ik heb mijn land meer dan 40 jaar gediend, waarvan vele jaren in het buitenland." En dus is de zoektocht gestart naar een nieuwe Chef Defensie, zeg maar de grote baas van het leger. 

De nieuwe Chef Defensie erft vele werven: er moet massaal worden aangeworven, de plannen voor een nieuw hoofdkwartier zijn goedgekeurd en de komende jaren worden nieuwe wapensystemen in gebruik genomen zoals het gevechtsvliegtuig F-35, drones, mijnenjagers en gepantserde wagens.

Een andere prioriteit voor de nieuwe Chef Defensie is het verwerven van ontbrekende cruciale wapensystemen zoals luchtafweer, voldoende munitie en logistieke middelen. 

Jij wil je ook kandidaat stellen? Kan helaas niet, want de wet uit 2007 stelt dat "na een besluit in de ministerraad de koning een opperofficier als Chef Defensie aanwijst". Solliciteren kan niet, de regering beslist dus. Je moet wel opperofficier zijn. Concreet: tweesterrengeneraal (generaal-majoor) of driesterrengeneraal (luitenant-generaal) zijn.

Traditioneel komen alleen kandidaten uit het kleine kransje driesterrengeneraals in aanmerking, al is dat strikt genomen wettelijk niet bepaald. Vanzelfsprekend is een Chef Defensie (quasi) perfect tweetalig, want hij zal alle 25.000 militairen aansturen. Vijf van de zeven huidige driesterrengeneraals hebben zich kandidaat gesteld, zegt een insider. 

In het verleden ging de benoeming afwisselend naar een Nederlandstalige en Franstalige Chef Defensie. De huidige Chef Defensie, Michel Hofman, is een Oostendenaar maar volgens de taalrol Franstalig. Een Nederlandstalige kandidaat heeft nu dus een streepje voor. Zeker ook nu de minister van Defensie, Ludivine Dedonder (PS), Franstalig is.

Een andere traditie is dat er een gezonde afwisseling is tussen de drie traditionele machten (of componenten) binnen Defensie: de landmacht, de marine en de luchtmacht. Michel Hofman is een Franstalige admiraal van de marine, zijn voorganger Luitenant-generaal Marc Compernol was Nederlandstalig en kwam uit de landmacht. 

Kortom, een Nederlandstalige driesterrengeneraal uit de luchtmacht zou alle vakjes aantikken. Enter: luitenant-generaal Fred Vansina; drie sterren, Nederlandstalig, luchtmacht en mét een brede internationale blik. 

Luitenant-generaal Fred Vansina (***)

Luitenant-generaal Fred Vansina is geboren in Zwitserland, als zoon van een diplomaat en groeide op in de VS en voormalig Zaïre. Hij heeft een carrière uitgebouwd binnen de luchtmacht en is een scherpe en vlotte spreker. Hij heeft veel operationele ervaring en staat bekend om zijn delegerende aanpak.

De voorbije jaren werd hij vakkundig klaargestoomd voor de topjob Chef Defensie via passages bij het departement Strategie en internationale opleidingen. Sinds vorige zomer is Vansina vice-Chef Defensie, de nummer twee dus bij het leger.

Collega-generaals en hoge officieren zijn unaniem lovend over Vansina. "Veel besef voor de grote geopolitieke bewegingen." Of nog: "oplossingsgericht én visie", zegt een hoge officier die hem al lang zeer goed kent.

Een hoge regeringsbron bij de PS laat verstaan dat minister van Defensie Dedonder (PS) zich helemaal achter Vansina kan scharen. "De minister houdt eraan de tradities te respecteren mocht er zich een Nederlandstalige kandidaat aandienen die alle vakjes kan aanvinken", aldus de regeringsbron. 

Aan Vlaamse kant spreekt onder meer Open VLD een duidelijke voorkeur uit voor de partijloze Vansina. "Vlaams, luchtmacht en een topper", zegt een betrokkene die mee beslist.

De positie van Vooruit is mogelijk wat complexer. Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere beet zich als jonge kabinetsmedewerker vast in het opvolgingsdossier van de F-16. Het was Depraetere die naast toenmalig SP.A-voorzitter John Crombez zat toen die in 2018 met vervalste mails zwaaide in het parlement.

Uit die mails moest blijken dat toenmalig minister van Defensie Vandeput gelogen had over de paraatheid van de Belgische F-16's. De mails bleken echter vals en afkomstig van een gepensioneerde Limburgse mijnwerker. Na dat debacle was SP.A alle krediet kwijt in het dossier F-35. Nadien bleek dat de luchtmacht, en dus ook Vansina, correct handelde in het dossier van de F-35's.

Luitenant-generaal Frédéric Goetynck (***)

Luitenant-generaal Goetynck is de oudste van de luitenant-generaals, maar is Franstalig en heeft een carrière bij de landmacht. Volgens een insider vindt Goetynck dat hij als oudste luitenant-generaal "recht heeft" op de functie. Ook hij is favoriet.

Als verantwoordelijke voor het beheer en de aankoop van het nieuwe militaire materieel tekende hij de voorbije jaren voor miljarden aan contracten. De vlekkeloze afhandeling daarvan staat mee op zijn conto. Goetynck heeft ook ervaring met het personeelsbeleid, één van de stokpaardjes van Defensie en de PS. Aan Franstalige zijde is de generaal ook erg zichtbaar in de pers. Pluspunten hier. 

Een collega-generaal omschrijft hem als "politiek handig, maar een gladde aal". "Weinig lange termijn en niet echt een globale visie op waar Defensie naartoe moet", zegt een ander die er meteen aan toevoegt dat Goetycnk "wel zeer diplomatisch is".

Minpunt voor Goetynck: volgens hem kon Defensie helemaal géén oude Belgische F-16's leveren aan Oekraïne, tot VRT NWS net het omgekeerde aantoonde waarop de regering onder druk van de MR (!) besloot om de deur voor een levering van F-16's in 2025 alsnog wagenwijd open te zetten.

Generaal Goetynck zou de steun hebben gezocht van de Franstalige liberalen van MR. De steun van MR zou Goetynck natuurlijk meteen tegenover PS-minister Dedonder stellen.

Of toch admiraal Jan De Beurme (***)?

Tenslotte is het niet volledig uitgesloten dat een compromiskandidaat het zou halen: bijvoorbeeld admiraal Jan De Beurme. Maar De Beurme (The Beurminator – vanwege zijn innemende charisma) komt van bij de marine, net als de huidige Chef Defensie. De kleine marine levert uitstekende officieren, maar bokste de voorbije jaren wel al ruim boven haar gewicht met verschillende topfuncties binnen Defensie. 

Bij alles wat Defensie aangaat speelt de invloed van het Militair huis van de Koning een belangrijke rol. Koning Filip is formeel viersterrengeneraal, net als de Chef Defensie én oppergeneraal.

Als via het invloedrijke hoofd van het Militair huis van de Koning, de viersterrengeneraal Thierry Vandeveld, het zinnetje komt "het zou Sire behagen dat…", dan is die wil vaak wet.

Het is overigens geen geheim dat Koning Filip als oud gevechtspiloot en helikopterpiloot een erg grote affiniteit heeft met de luchtmacht. Luitenant-generaal Fred Vansina en hij zijn overigens generatiegenoten.