Waagt het Westen dan toch de gok met de bevroren Russische miljarden?

Amerikaans president Joe Biden steunt een wet die het mogelijk moet maken om bevroren Russische tegoeden (wereldwijd 270 miljard euro) in beslag te nemen. Het geld zou dan gebruikt worden om de wederopbouw van Oekraïne te bekostigen. Dat voornemen staat in een memo die de Nationale Veiligheidsraad van het Witte Huis eind 2023 verstuurde naar een commissie van de Senaat en die nu is ingezien door Bloomberg.

Het betekent een draai van de regering, die lang terughoudend reageerde op het idee. Sommige Amerikanen vrezen namelijk dat het plan de reputatie van het Amerikaanse financiële systeem kan aantasten en dat het ook de dollar kan schaden. Landen als China, India en Brazilië kunnen zo worden afgeschrikt om nog veel geld in de VS te investeren.

De VS willen deze stap daarom graag samen met hun G7-bondgenoten zetten, maar Europese steun voor een harde inbeslagname van Russische tegoeden lijkt nog onzeker. In Europa is vandaag zowat 180 miljard euro aan fondsen bevroren - een groot deel daarvan bevindt zich in België. De EU overweegt hogere belastingen op dat geld, maar boekt bitter weinig vooruitgang in de onderhandelingen daarover. Onder meer Frankrijk en Duitsland vrezen dat de euro hierbij schade kan oplopen. Ook zou Rusland nog westerse tegoeden kunnen aanslaan.

De vraag is dus of Europa het Witte Huis zal volgen. Als de Amerikanen straks daadwerkelijk de druk opvoeren, lijkt die kans reëel. Volgende maand zitten de G7 opnieuw samen, naar aanleiding van de tweede herdenking van de Russische invasie van Oekraïne.

België speelt, als thuisbasis voor Euroclear, een hoofdrol in dit verhaal. Als clearinghuis ziet Euroclear er achter de schermen op toe dat de financiële wereld zoals we die kennen - met handel tussen personen, bedrijven, banken, vermogensbeheerders, pensioenfondsen en wat nog - blijft draaien. Euroclear garandeert dat de koper zijn waar krijgt en de verkoper in ruil zijn geld. Als een poortwachter of onzichtbare hand. Die ook de macht heeft om tegoeden te blokkeren.

Schatkist

België zelf heeft de voorbije jaren ‘geprofiteerd’ van de aanwezigheid van Euroclear in Brussel. In 2023 werd 625 miljoen euro aan belastinginkomsten uit de bevroren tegoeden van Russische politici, oligarchen, bedrijven en banken gehaald. Op al dat bevroren geld krijgt Euroclear namelijk intresten van de banken. Intresten die worden ­belegd. Dit resulteert in hogere winsten voor het bedrijf en dus ook hogere inkomsten voor de schatkist.

Binnen de federale regering werd afgesproken dat het ‘Russische’ geld niet zal worden gebruikt om het begrotingsgat zelf te dichten. Het moet dienen om de hulp aan Oekraïne te bekostigen. Voor 2024 werd zo een Oekraïens hulpfonds ter waarde van 1,7 miljard euro opgericht. Mochten de bevroren Russische miljarden straks aangeslagen en ook opgesoupeerd worden, dreigt die extra inkomstenbron voor België wel op te drogen.

Maar ook in de VS is de zaak nog niet beklonken. De afgelopen maanden blokkeerden de Republikeinen een nieuw militair steunpakket voor Oekraïne ter waarde van 60 miljard dollar. Ze vinden dat de Amerikaanse belastingbetaler al genoeg doet voor Oekraïne. Daarom probeert het Witte Huis om Kiev via andere manieren te helpen. Als nu Russisch geld gebruikt kan worden voor de wederopbouw van Oekraïne, is er mogelijk weer meer draagvlak voor de militaire hulp.

De Republikeinen zijn in elk geval voorstanders van het in beslag nemen van Russische tegoeden.