Ketamine als medicijn tegen depressie? "Het werkt sneller dan gewone medicatie"

Voor alle duidelijkheid: er is ketamine nemen en ketamine nemen. Wat Musk naar eigen zeggen doet, is ketamine microdosen. Met andere woorden: hij neemt een zeer kleine hoeveelheid van de stof in. Bovendien is de ketamine die bij ons wordt ingezet als antidepressivum anders van samenstelling dan de zogenaamde special K die in het uitgaansleven wordt gebruikt.

"Wat in België wordt voorgeschreven, is geen gewone ketamine maar esketamine, een variant die wordt toegediend in de vorm van een neusspray, op voorschrift van een psychiater en onder gecontroleerde omstandigheden," aldus farmacoloog Dimitri De Bundel.

"Esketamine wordt in ons land enkel voorgeschreven aan patiënten die niet of onvoldoende reageren op conventionele antidepressiva, ook wel patiënten met therapieresistente depressie genoemd. Ook kan het voorgeschreven worden in psychiatrische noodgevallen, om de eenvoudige reden dat het veel sneller werkt dan gewone antidepressiva."

Volgens De Bundel zijn de effecten niet alleen snel - sommige mensen voelen binnen de paar uur al verbetering - maar soms ook spectaculair. Enig nadeel: ze houden niet langer dan een paar weken aan. Patiënten moeten dus om de zoveel tijd terug voor een nieuwe dosis.

Het effect van zo'n dosis esketamine tegen depressie is niet te vergelijken met het effect van een dosis ketamine bij het uitgaan. "Ketamine is een dissociatief anestheticum. Het geeft je het gevoel dat je los komt te staan van je eigen fysieke lichaam, maar soms ook van emoties en herinneringen. Men spreekt wel eens van zogenaamde oceanische grenzeloosheid, het gevoel dat je wegdrijft in het heelal. Sommige mensen vinden dit heel aangenaam, anderen ervaren het als bevreemdend en beangstigend."

Wanneer esketamine gebruikt wordt als antidepressivum, is er van een dergelijke roes geen sprake. "De dosissen liggen op het randje. Men heeft een bepaalde ervaring, maar die is niet zo extreem als ze zou kunnen zijn bij zeer hoge dosissen," aldus de farmacoloog. 

Dat de drug ook een therapeutische kant kan hebben, is niet verwonderlijk. Ketamine is al langer gekend in de medische wereld. Sinds de jaren 60 wordt het gebruikt voor het behandelen van pijn. Fysieke pijn, maar er is ook een effect op emotionele pijn. Dat is al wetenschappelijk bewezen in experimenten met gezonde vrijwilligers.

"Zij kregen een foto te zien van een gezicht met een negatieve emotie. Hun hersenen reageerden hierop, maar eens er ketamine werd toegediend, waren de hersendelen die reageren op negatieve emoties minder actief. Ketamine blokkeert dus op een bepaalde manier negatieve emoties. Het effect bij mensen met een depressie is dus vrij evident."

Toch ziet De Bundel het niet meteen gebeuren dat esketamine het nieuwe antidepressivum wordt. Hoewel conventionele antidepressiva langer moeten inwerken, hebben ze ook voordelen. Ze hoeven niet onder toezicht ingenomen te worden en de effecten en nevenwerkingen zijn beter gekend. Maar, concludeert De Bundel: "In de studies naar esketamine als antidepressivum blijkt dat het werkt en veilig is, mits op een correcte manier gebruikt."