‘Ik zou het mezelf anders nooit vergeven’: Zuhal Demir (N-VA) trekt ten strijde tegen asbestbedrijf SVK uit Sint-Niklaas

“Het is tijd dat het bedrijf zijn volledige verantwoordelijkheid neemt voor de historische vervuiling en de gevolgen ervan in Sint-Niklaas en omstreken”, benadrukt Demir. “Als minister zit je tijdelijk in een positie die je macht geeft. Ik zou het mezelf nooit vergeven als ik de kans zou laten liggen om die macht te gebruiken om bedrijven zoals SVK tot de orde te roepen. Zeker als ze dreigen de dans te ontspringen.” De Vlaamse regering ondersteunt haar demarche.

Halfweg de jaren 60 was al wetenschappelijk aangetoond dat asbest erg schadelijk is. Toch veegden asbestbedrijven dat alarmerend nieuws decennialang onder de mat. Ook in Vlaanderen. Zo bleef SVK in Sint-Niklaas tot eind jaren 90 asbestmaterialen verwerken. Achteraf kreeg het bedrijf de uitbating van een asbeststort toegewezen. In 2017 bleek het ook hier grondig mis te lopen. Toenmalig minister van Milieu Joke Schauvliege (cd&v) sloot daarop het stort.

Volgens Demir kan aangetoond worden dat SVK in zijn bedrijfsvoering opzettelijke fouten heeft begaan en zo de ‘algemene zorgvuldigheidsnorm’ heeft geschonden. Bovendien vreest ze dat SVK zich via een herstructurering zal proberen te onttrekken aan de kosten voor de sanering van zijn stort. Tegen 31 januari eist Demir daarom een ‘financiële tegemoetkoming’ voor de rol van SVK in de verspreiding van asbest in Vlaanderen en een ‘duidelijk plan’ voor de sanering.

Over de hoogte van die tegemoetkoming wil Demir zich voorlopig niet uitspreken. Het is alvast niet voor het eerst dat de minister een deurwaarder op pad stuurt. Eerder werden ook de bestuurders van het stookoliefonds officieel in gebreke gesteld. En 3M, het chemiebedrijf dat onlangs een som van 571 miljoen euro op tafel legde voor de sanering van pfas-vervuiling.

Kanker

In de jaren 70 was België wereldwijde koploper in het asbestverbruik per inwoner. Na de verwoestende brand in de Brusselse Innovation in 1967 gold het vuurbestendige materiaal als een wondermiddel om gebouwen brandveilig te maken. In die tijd werd asbest zowat overal voor gebruikt: in golfplaten uiteraard, maar ook in rioolbuizen en drinkwaterleidingen, vloertegels, in treinwagons, in scholen en openbare gebouwen. Het overgrote deel van het asbest werd ingevoerd door het bedrijf Eternit. Twee grote fabrieken waren gevestigd in Kapelle-op-den-Bos en Tisselt.

Maar ook in Sint-Niklaas was er dus, op slechts een steenworp van de Grote Markt, het bedrijf SVK (Scheerders Van Kerchove’s Verenigde Fabrieken). “In deze stad heeft elke familie op z’n minst één asbestdode”, zei buurtbewoner Johan de Vos al in 2017 aan De Morgen. “En iedereen weet dat. Als ik erover spreek met Sint-Niklazenaren worden ze ernstig en stil. Ze kennen de namen, ze kennen de details van de ellende die de slachtoffers hebben meegemaakt, de angst. Het is ook een verschrikkelijke dood. Je longblaasjes verharden en doen je tergend langzaam stikken.”

Er worden in België per jaar nog altijd zo’n driehonderd gevallen van mesothelioom, of borstvlieskanker, vastgesteld. En dat kan bijna alleen door asbest veroorzaakt worden volgens wetenschappers. De periode tussen blootstelling aan asbest en duidelijke gezondheidsgevolgen kan dan ook tot 40 jaar oplopen.

SVK was vrijdagavond niet meer bereikbaar voor commentaar.