"Onruststoker" wordt president: Taiwan kiest voor kandidaat die zich onafhankelijk opstelt tegenover China
In Taiwan heeft Lai Ching-te van de regerende Democratisch Progressieve Partij (DPP) de presidentsverkiezingen gewonnen. Zijn belangrijkste tegenstander van oppositiepartij Kwomintang (KMT) heeft zijn nederlaag toegegeven. De DPP heeft ook de voorbije 8 jaar de president geleverd en stelt zich onafhankelijk op tegenover China. De vraag is nu hoe de Chinese regering zal reageren.
Lai Ching-te, ook bekend als William Lai, van de Democratisch Progressieve Partij (DPP), haalt met zo goed als alle stemmen geteld 40,2 procent. Zijn belangrijkste uitdager, Hou Yu-ih van oppositiepartij Kwomintang (KMT), gaf al vrij snel zijn nederlaag toe, nadat gebleken was dat Lai als eerste 5 miljoen stemmen had behaald.
De DPP levert al 8 jaar de president en stelt zich vrij onafhankelijk op tegenover de Chinese regering in Peking. Onder het bewind van huidig president Tsai Ing-wen is de relatie met China verder verzuurd. De Chinese regering beschouwt Taiwan als een afvallige provincie die ze opnieuw wil inlijven.
BEKIJK - "Nu de DPP voor de derde keer op rij de president van Taiwan levert, betekent dat dat Taiwan verder gaat op de koers van onafhankelijkheid van China. Dat is het laatste wat China wil zien gebeuren", zegt VRT NWS-journalist Tom Van de Weghe vanuit Taiwan:
Onruststoker
Dat de DPP met William Lai, momenteel nog vicepresident, vier extra jaren aan de macht blijft, zal in Peking dan ook niet op gejuich onthaald worden. De Chinese regering bestempelde hem eerder al als een separatist en onruststoker.
Lai heeft tijdens de campagne al duidelijk gemaakt dat hij het beleid van zijn voorgangster zal voortzetten. "Dat is toch een onafhankelijke koers van China en hij zal de militaire samenwerking met de VS en andere bondgenoten verbeteren om Taiwan te beschermen", zegt VRT NWS-journalist Tom Van de Weghe vanuit Taiwan. "We hebben de wereld getoond hoezeer we de democratie koesteren", zei Lai na zijn overwinning.
De Chinese regering had liever gehad dat Hou Yu-ih van de KMT had gewonnen, omdat die voor nauwere relaties met China pleitte. Mogelijk zal de Chinese regering de druk op Taiwan de komende maanden en jaren nu verder opvoeren. "China heeft de voorbije dagen al gezegd dat als de DPP wint, dat een bedreiging vormt voor de regio en dat het elke poging tot het uitroepen van onafhankelijkheid zal verpletteren", zegt Van de Weghe.
BEKIJK - China-kritische partij wint presidentsverkiezingen in Taiwan:
Hoe reageert China?
De vraag is hoezeer alles op de spits gedreven zal worden. Want hoewel de DPP zich onafhankelijk opstelt tegenover China, pleit de partij niet voor volledige onafhankelijkheid, maar wil ze vasthouden aan het zogenoemde status quo. Dat houdt in dat Taiwan geen echte onafhankelijke staat wordt, maar ook geen deel uitmaakt van China en zichzelf bestuurt (en in wezen dus onafhankelijk is).
Sommige waarnemers gaan er dan ook van uit dat Lai zich al bij al gematigd zal opstellen. Na zijn overwinning zei de verkozen president alvast dat hij voor de dialoog zal kiezen, in plaats van de confrontatie, om de "democratische manier van leven" van Taiwan te kunnen behouden. Lai is bereid met China te praten, maar dan wel op basis van "waardigheid en gelijkwaardigheid".
Maar of dat de Chinese regering zal geruststellen? "Deze overwinning betekent niet dat de spanningen met China zullen verminderen, integendeel. Ik verwacht toch wel een stevige reactie vanuit Peking", zegt Van de Weghe. De Chinese president Xi Jinping maakte al meermaals duidelijk dat Taiwan ooit herenigd moet worden met het vasteland, onder één Chinees bestuur. Vreedzaam als het kan, met gewapend geweld als het moet.
Met de DPP aan de macht lijkt het eerste alvast uitgesloten. Maar ook de kans op een regelrechte oorlog lijkt op korte termijn klein. De regering in Peking heeft momenteel andere katjes te geselen. De Chinese economie gaat namelijk door een moeilijke periode en zo'n oorlog zou ook voor China een hoge kostprijs hebben.
In een eerste reactie laat de Chinese regering weten dat de verkiezingsuitslag de "trend in de relaties" met Taiwan niet zal veranderen. Lees: niet meteen zullen verbeteren. De hereniging is onvermijdelijk, zegt de Chinese regering, wier vastberadenheid naar eigen zeggen "zo stevig is als een rots".
China zegt ook dat het "separatistische activiteiten met als doel de Taiwanese onafhankelijkheid" zal bestrijden, evenals buitenlandse inmenging.
De Verenigde Staten feliciteren Lai met zijn overwinning, maar benadrukken ook dat ze niet voor onafhankelijkheid van Taiwan zijn en de huidige status quo verdedigen.
Geen meerderheid in parlement
Tegelijk met de presidentsverkiezingen werden in Taiwan ook parlementsverkiezingen gehouden. Daar slaagde de DPP er niet in om haar meerderheid te behouden. De partij van de huidige en volgende president zal dus moeten onderhandelen met de andere partijen in het parlement om maatregelen door te voeren. Om die andere partijen tegemoet te komen, beloofde Lai alvast dat hij "talent uit verschillende partijen" zal aanstellen en in zijn beleid telkens naar een consensus zal streven.
Taiwan, of de "Republiek China": een woordje uitleg
Het eiland Taiwan ligt op zo'n 180 kilometer van het Chinese vasteland en telt zo'n 23 miljoen inwoners. Eigenlijk is het een eilandengroep. Dicht bij het vasteland liggen nog enkele eilandjes die tot Taiwan behoren.
Hoewel Taiwan een eigen regering, leger, munt, paspoort en vliegtuigmaatschappij heeft, wordt het niet erkend door de Verenigde Naties als onafhankelijke staat. Taiwan ziet zichzelf nog altijd als het echte China, de officiële naam is overigens de "Republiek China", maar voor de meeste landen kan er maar één China zijn, met name de Volksrepubliek China, geregeerd door de Communistische Partij.
Voor die tweespalt moeten we 75 jaar terug in de tijd. De Chinese Nationalistische Partij of Kwomintang verloor toen de burgeroorlog van het communistische leger van Mao Zedong. Partij en bijhorend leger vluchtten toen naar Taiwan.
Kwomintang-leider Chiang Kai-shek installeerde op het eiland een regime met fascistische trekjes. De repressie duurde tot eind jaren 80. Sinds de jaren 90 is Taiwan geëvolueerd naar de volwaardige democratie die het vandaag is.
De Kwomintang droomde er destijds van om vanuit Taiwan het Chinese vasteland opnieuw te veroveren en de communisten van de macht te verdrijven. 75 jaar communistisch bestuur heeft geleerd dat zoiets vandaag de dag onrealistisch is. Intussen is Taiwan meer en meer geëvolueerd naar een in wezen onafhankelijk land met een eigen Taiwanese identiteit.