Het is de Kamer die de informateurs en de formateurs benoemt. De (in)formateur zal ook elke drie maanden in de Kamer zijn vooruitgang moeten toelichten. En als het duidelijk is dat het echt niet meer gaat, dan kan de Kamer ook beslissen om zichzelf te ontbinden. Om naar verkiezingen te gaan dus.

Dat is in een notendop hoe Groen en Ecolo willen vermijden dat regeringsvormingen jaren aanslepen zonder enige merkbare vooruitgang. Voor de goede verstaander: zonder dat het Paleis of de koning er nog aan te pas komt dus. “Het Paleis zal nog een discrete rol op de achtergrond kunnen spelen”, geeft Ecolo-covoorzitter Jean-Marc Nollet mee.

Die nieuwe werkingswijze is op Nederlandse lijst geschoeid, waar de Tweede Kamer eigenlijk die rol op zich speelt. “En het is ook een mogelijkheid om de Kamer weer meer macht te geven.” De ecologisten willen zo meer transparantie en dwingendheid in de formatie krijgen. Daarnaast moet er ook een federale kieskring komen - “hoe die er concreet moet uitzien laten we open, het gaat om het principe” - en gaat de Senaat eindelijk op de schop.

Nagenoeg unaniem

Het zijn een paar van de meer opmerkelijke zaken die de partijraden van de twee ecologistische partijen hebben afgeklopt. Twee jaar lang bogen die zich over de standpunten rond staatshervorming. Die voorstellen werden zaterdag unaniem - op drie onthoudingen na - goedgekeurd.

“Staatshervorming wordt vaak herleid tot herfederaliseren of defederaliseren, maar dat was voor ons niet het vertrekpunt”, zeggen Nollet en zijn collega van Groen Nadia Naji. “De vraag was wél: hoe maken we de besluitvorming en het leven van de Belgen beter? Soms liggen de onze antwoorden op het niveau van de deelstaten, soms federaal, soms Europees en zelfs internationaal.” Samenwerkingsfederalisme, noemen ze het, in plaats van blokkeringsfederalisme.

Dus willen ze het federale niveau versterken door bevoegdheden als klimaat en mobiliteit weer meer federaal te behandelen. In bepaalde omstandigheden zal het federale ook als scheidsrechter moeten optreden. Als de regio’s het niet eens geraken over een gezamenlijk standpunt om op het internationale niveau uit te dragen bijvoorbeeld. Zoals afgelopen legislatuur te vaak met klimaat- en energiedoelstellingen gebeurde.

Geen taboe

Ze mikken op vier volwaardige regio’s: Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Oost-België. De gemeenschappen gaan daar nagenoeg volledig in op. En de Brusselse bestuurlijke lasagne waar een kat zijn jongen niet meer in terugvindt, wordt sterk vereenvoudigd. Veel van de bevoegdheden gaan op in de Brusselse regering. Tot een volledige fusie van de negentien gemeenten komen ze nog net niet.

Naji hamerde erop dat dit niet betekent dat voor de ecologisten een staatshervorming noodzakelijk is. “Maar het is ook geen taboe. Voor het eerst in twintig jaar zijn de politieke raden van onze twee partijen bijeengekomen om dit af te kloppen. Dat is symbolisch, maar ook inhoudelijk heel belangrijk. Het bewijst dat samenwerken werkt.”

LEES OOK. Experts blikken vooruit op het politieke jaar: “Zó negatief zijn we toch niet?”