Duurzaam verwarmen blijft onaantrekkelijk in België: “Elektriciteit is 3,8 keer zo duur als gas, die verhouding moet opschuiven”
LiviosDe prijsverhouding tussen verwarmen met stroom versus met fossiele brandstof blijft hoog in ons land. Dat bemoeilijkt de energietransitie, omdat duurzame verwarmingsmethodes, zoals warmtepompen, zo economisch minder rendabel blijven. “België hinkt achterop ten opzichte van de rest van Europa”, vertelt Jozefien Vanbecelaere, Head of EU Affairs bij de European Heat Pump Association (EHPA) aan bouwsite Livios.
Door Felix Ferret, in samenwerking met LiviosBron:Livios.be
Europa wil een voortrekkersrol spelen in de duurzame energietransitie, waarmee we fossiele brandstoffen uitfaseren. Overal in Europa, ook in België, zit de verkoop van warmtepompen sterk in de lift. In ons land werden in 2018 zo’n 17.000 warmtepompen verkocht. In 2020 waren dat er al 21.600, in 2022 zelfs 60.000.
Ons land bengelt eerder achteraan het Europese peloton. Per duizend huishoudens zijn er in België twaalf warmtepompen geïnstalleerd, zo blijkt uit cijfers van de EHPA. Koplopers zijn de Scandinavische landen. In Finland zijn er bijvoorbeeld 69 warmtepompen per duizend huishoudens.
Voor de achterstand zijn er verschillende oorzaken, meent Vanbecelaere. “België beschikt over een wijdverspreid gasnetwerk, met veel aanbieders. In Scandinavische landen heb je dat niet, waardoor mensen eerder kijken naar alternatieven.” Daarbij komt eveneens dat verwarmen via een warmtepomp vandaag economisch niet aantrekkelijk is voor gezinnen in ons land, wegens een te groot verschil tussen de prijs voor elektriciteit en die voor gas.
“Om duurzaam verwarmen economisch aantrekkelijk te maken, moeten we die prijsverhouding aanpassen. In België is elektriciteit 3,8 keer zo duur als gas. Om warmtepompen financieel aantrekkelijk te maken, moet die verhouding richting 2 opschuiven. De investeringskosten blijven even hoog, maar de verbruikskosten zullen veel lager liggen omdat een warmtepomp drie tot vijf keer efficiënter is dan een boiler. Daardoor kun je je investering sneller terugwinnen. Als de stroomfactuur veel hoger ligt dan de gasfactuur, valt dat voordeel weg.”
Met een prijsverhouding van 3,8 is België de slechtste leerling van de Europese klas. Opnieuw moeten we noordwaarts kijken, naar de Scandinavische landen, om een veel betere prijsverhouding te zien. Maar ook Frankrijk doet het beter. Nederland behoort tot de koplopers, met een prijsverhouding van 1,9.
Hoe valt dat grote verschil met onze noorderburen te verklaren? Voornamelijk door de vele taksen en heffingen op onze elektriciteitsfactuur. In Vlaanderen maken de openbare dienstverplichtingen daar een groot deel van uit: zo’n 25 procent van de factuur, terwijl dat op de aardgasfactuur slechts 2 procent is. Dat blijkt uit cijfers van de VREG. Daarin zitten vooral de kosten voor de groene stroomcertificaten vervat, maar ook de premies voor warmtepompen, de ondersteuning voor sociaal kwetsbare klanten, investeringen in laadpalen, enzovoort.
Hoe meer groene energie je gebruikt, hoe meer je dus betaalt in ons land. Dat zit scheef en geeft een omgekeerd signaal
Jozefien Vanbecelaere
Zo komen alle investeringen in een groene transitie als last te liggen bij diegenen die voor duurzame verwarming kiezen met een warmtepomp. “Hoe meer groene energie je gebruikt, hoe meer je dus betaalt in ons land. Dat zit scheef en geeft een omgekeerd signaal.” Daarom pleiten Vanbecelaere en de EHPA voor een duidelijke lastenverschuiving, weg van de elektriciteitsfactuur, richting het algemene overheidsbudget of via de fossiele brandstoffactuur. “Dat moet gefaseerd gebeuren en met beschermende steunmaatregelen voor financieel kwetsbaren.”
Een koolstoftaks kan eveneens helpen bij die lastenverschuiving. “Dat is bijvoorbeeld al het geval in Zweden. Ook in Europa komt er vanaf 2027 een last op fossiele verwarming via een systeem voor emissiehandel (ETS). Die verplichting zal via de brandstofleveranciers worden opgelegd. In België vloeien nog steeds heel wat subsidies naar het gebruik van fossiele brandstoffen, goed voor jaarlijks 13 miljard euro. Dat gaat veel breder dan enkel verwarming.”
Hoe schat Vanbecelaere tot slot de toekomst in wat de uitrol van warmtepompen betreft? “De richting is duidelijk: we gaan weg van fossiele brandstoffen. Op Europees niveau is beslist om fossiele boilers uit te faseren tegen 2040. Op sommige vlakken zijn de doelstellingen van Vlaanderen en België echter niet ambitieus genoeg en ontbreekt het aan politieke wil om de lastenverschuiving te maken. Dat zou ook duidelijkheid geven aan de markt.”
