Wat is een zakenkabinet? En hoeveel kans maakt het? 4 vragen over voorstel van N-VA-voorzitter De Wever

Als de N-VA de grootste partij wordt - en dus het initiatief mag nemen - wil ze na de verkiezingen snel een kleine regering maken. "Een soort zakenkabinet", noemde voorzitter De Wever het gisteren zelf. 

Een zakenkabinet, dat is volgens Van Dale "een regering die, los van een partijprogramma, de lo­pen­de za­ken re­gelt". Dat lijkt niet helemaal wat De Wever bedoelt. 

De partijvoorzitter kijkt vooral naar een regering met een beperkte bevoegdheid: de begroting en enkele socio-economische hervormingen. Terwijl die regering aan de slag is, zouden de onderhandelingen over confederalisme - meer bevoegdheden naar de regio's - en de andere socio-economische hervormingen kunnen worden gevoerd. 

"Aan Franstalige kant zullen de linkse partijen winnen", zei De Wever daarover eind vorig jaar in "De afspraak op vrijdag". "Ik wil afscheid nemen van de PS, zodat die partij niet langer de welvaart in Vlaanderen kan doen afnemen. Dat kan enkel met confederalisme." En dus moet er - volgens De Wever nog één keer - een regering met de PS worden gevormd, om net die hervormingen te kunnen doorvoeren. 

"Die omvorming, dat zal een paar jaar duren", zegt de voorzitter. "En dus wil ik mij engageren om in tussentijd een zakenkabinet te leiden. Daarin zullen we een aantal jaar de weg moeten vinden tussen twee tegengestelde realiteiten (de visie van de N-VA en de PS staan lijnrecht tegenover elkaar, red.). Dat wordt geen makkelijke opdracht, maar het moet."

"Dit is een en al strategie", zegt politicoloog Dave Sinardet (VUB) daarover. "De andere partijen zeggen dat de N-VA het land jarenlang wil gijzelen, met een eindeloze regeringsvorming. Ze wijzen daarvoor naar de staatshervorming, die de partij wil. Het wordt moeilijk - en het zal lang duren - om daar een akkoord over te vinden met zoveel verschillende partijen."

Met het voorstel tot een zakenkabinet komt de N-VA nu met een antwoord. "Een lange regeringsvorming is weinig aantrekkelijk voor de kiezer", zegt Bouteca. "Met dit voorstel weerlegt de N-VA die kritiek."

"Daarnaast wil de N-VA ook graag eerst een federale regering vormen en pas dan de Vlaamse", zegt Bouteca. "Hoe eerder er federaal een regering is, hoe sneller er ook Vlaams bestuurd kan worden. Ook dat is niet onbelangrijk voor de partij."

Het korte antwoord: weinig tot geen. "De Wever spreekt over een beperkte regering, die vooral de begroting en socio-economisch aan de slag moet", zegt Sinardet. "Maar de begroting, dat is in se alles natuurlijk. Waar geef je geld aan en waar bespaar je? Dat is net de essentie van de politiek."

De Wever kijkt voor die kleine regering ook naar de PS, maar zoals gezegd: die twee partijen staan lijnrecht tegenover elkaar, ook over die socio-economische onderwerpen. "En dus zal er daarover moeten worden onderhandeld", zegt Sinardet. 

"Bovendien moet je ook nog andere partijen vinden die mee die regering vormen, om een meerderheid te hebben", zegt de politicoloog. In 2020 hadden ze ook bijna een akkoord, de N-VA en de PS. "Maar daar is toen geen meerderheid rond gevonden. Waarom zou het nu dan wel lukken? Bovendien zul je sowieso ook partijen hebben die meteen een volwaardige regering willen in plaats van een beperkte."

En dan is er nog iets anders. "Als je zo'n regering met beperkte bevoegdheden opstart, haal je de druk weg om een échte regering - en de bijhorende hervormingen - op te starten", zegt Sinardet. "Het kan zijn dat je hiermee de status quo installeert."

Ook hier is het korte antwoord: (wellicht) niet. "Het hangt uiteraard niet enkel van hem af", zegt Bouteca. "Meestal is de premier iemand van de grootste politieke familie in ons land. De kans lijkt groot dat de socialisten de grootste familie worden. In dat geval maakt PS-voorzitter Paul Magnette meer kans op het premierschap dan De Wever."

Bovendien is ook de vraag of hij het écht wil. "Geen keuze van het hart", noemde hij het gisteren zelf al. "Iedereen weet dat De Wever liever burgemeester van Antwerpen wil blijven en achter de schermen aan de touwtjes trekt", zegt Bouteca. "Maar het is belangrijk om als partij ook een kandidaat-premier naar voren te schuiven in de campagne. Diep vanbinnen weet hij wel dat de kans klein is en wil hij het misschien ook niet echt."

Na juni komt oktober: opnieuw verkiezingen, deze keer voor de steden en gemeenten. Wordt hij dan opnieuw burgemeester of gaat de keuze toch eerder naar het premierschap?

"In het verleden was dat jongleren met die verschillende ambities al moeilijk, maar door de verkiezingskalender dit jaar wordt het nog wat lastiger", zegt Sinardet. "De Wever geeft nu eigenlijk een vreemd signaal naar de Antwerpse kiezer, want tegelijk wil hij ook burgemeester blijven. Al kan hij zich wel wat permitteren. De Wever is zo goed als zeker van zijn burgemeesterschap, omdat er gewoon geen concurrentie is in de stad."