Wat is je rijksregisternummer? En waarom moet je daar zo voorzichtig mee zijn?

Het rijksregisternummer is de 11-cijferige code die op je eID en op het kleefbriefje van het ziekenfonds ziet staan. Het is het uniek nummer dat elke Belg en elke persoon met een Belgisch verblijfsdocument krijgt. 

Dat nummer verwijst naar het Rijksregister, de centrale Belgische databank die al sinds 1968 de gegevens bundelt die je wettelijk nodig hebt om iemand te identificeren. In die zin vormt het Rijksregister zowat de ruggengraat van alle elektronische communicatie tussen overheden onderling en tussen overheden en burgers. Je kunt voor alle duidelijkheid ook niet weigeren om opgenomen te worden in het Rijksregister.

De eerste 6 cijfers van het rijksregisternummer zijn afkomstig van je geboortedatum (jaar, maand, dag). De volgende drie cijfers maken het onderscheid tussen mensen die op dezelfde dag geboren zijn. Het is een soort volgnummer dus: voor een vrouw is dat een even getal, voor een man oneven. 

Het laatste groepje van 2 cijfers vormt het controlegetal. Dat getal is het resultaat van een rekensom met de voorgaande 9 cijfers (voor de liefhebbers: je moet die 9 cijfers delen door 97 en dan de rest van die deling aftrekken van 97).

Voor personen geboren in of na het jaar 2000 moet je een 2 voor het getal van negen cijfers zetten alvorens te delen door 97

Wie het rijksregisternummer van iemand wil gebruiken, moet daar de toestemming voor aanvragen bij de FOD Binnenlandse Zaken. En als je die "machtiging" krijgt, mag je dat rijksregisternummer ook enkel voor het specifieke doel gebruiken waarvoor je die toestemming hebt gevraagd. In het overgrote deel van de gevallen gaat het om overheidsdiensten.

De Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA), de Belgische privacywaakhond, moet op dat correcte gebruik toezien. "Als je van mening bent dat je gegevens onrechtmatig verwerkt werden, dan kan je een klacht indienen bij de GBA", zegt Koen Schuyten van de FOD Binnenlandse Zaken. "Wij raden wel steeds aan om eerst verdere uitleg te vragen aan de instantie zelf over de desbetreffende verwerking en meerbepaald aan de DPO (Data Protection Officer) van deze instantie, alvorens een klacht in te dienen."

"Het Rijksregisternummer is een uniek identificatienummer: het is verbonden aan een bepaalde persoon", zegt Schuyten. "Het rijksregisternummer bevat heel wat informatie die - in combinatie met andere gegevens, zoals je naam - het risico op identiteitsfraude verhoogt."

Dat beaamt ook Tim Verheyden, journalist en privacyspecialist bij VRT NWS. "Als iemand die het slecht meent in het bezit komt van je rijksregisternummer, kan die daarmee een nieuwe identiteit creëren van iemand die niet bestaat, zijn eigen identiteit vervalsen of gewoon jouw identiteit misbruiken."

De goede verstaander weet dus: voorzichtig zijn. Deel foto's van je eID of rijksregisternummer bijvoorbeeld nooit op sociale media, zegt Verheyden. "Je moet je er als burger ook van bewust zijn dat je niet altijd verplicht bent om je eID af te geven of te laten inlezen als een winkel of dienst daarnaar vraagt. En als dat gebeurt, moeten we met z'n allen veel meer de reflex hebben om te vragen waarvoor ze die informatie willen gebruiken."

Dat risico op identiteitsfraude verklaart trouwens deels waarom ons land aan het afstappen is van de klassieke fietsgravering met het rijksregisternummer. Daarmee gaven mensen ongewild heel wat persoonlijke informatie vrij (geboortedatum, geslacht). Vanaf dit jaar wordt een nieuw systeem ingevoerd op basis van een sterke sticker met een QR-code ("MyBike").